Φωνές στην καραντίνα!

Απουσιάζει από τη θεατρολογική μας έρευνα μια μελέτη ερευνητική για τον ρόλο που έπαιξε στη δραματουργική παραγωγή του τόπου η κατά καιρούς λογοκρισία. Το θέατρο στη σκηνική του πράξη γινόταν ιδιαίτερα ενοχλητικό στις εξουσίες που ξέφευγαν από τον δημοκρατικό κανόνα. Ο Ξενόπουλος, π.χ., έγραφε μετά τα γεγονότα της Επανάστασης στο Γουδί (1909), στον Διχασμό και στις δικτατορίες, με κυρίαρχη του Μεταξά, στην Κατοχή και στον Εμφύλιο. Ο Μελάς, ο Λιδωρίκης, ο Τερζάκης, ο Θεοτοκάς, ο Καζαντζάκης, ο Πρεβελάκης, ο Ρώτας, για να αναφέρω τους γνωστότερους, έγραφαν έργα, προσπαθώντας να πουν επικίνδυνες για τους κυβερνώντες ιδέες ανάμεσα στις γραμμές και τις παύσεις. Συχνά, ένα «μήνυμα» περνούσε από τις μούτες των ηθοποιών και το κλείσιμο του ματιού. Το ίδιο συνέβη και μετά τον Εμφύλιο, όπου για μια δεκαετία υπήρχε λογοκρισία (υπηρεσία στο τότε υπουργείο Προεδρίας της Κυβέρνησης) και, βέβαια, στην επάρατη επταετία των συνταγματαρχών. Είναι εξόχως ενδεικτικό το γεγονός που αφηγείτο ο Καμπανέλλης που κάλεσαν τον Κουν στη Λογοκρισία και τον υποχρέωσαν να εξαλείψει από το κείμενο της «Αυλής των θαυμάτων» την ατάκα που έλεγε ένας λαϊκός ήρωας: «Αυτού είσαι ακόμη, βρε; Ο κόσμος πάει στο φεγγάρι!». Ηταν η εποχή του Γκαγκάριν και του Σπούτνικ!!