Κοιτάζοντας κάποιος την εξέλιξη των κρατών μέσα από τη διόπτρα των καιρών, θα διαπιστώσει ότι τα εξελικτικά στάδια της κρατικής οντολογίας από άποψη «ισχύος» είναι α) εποχή της σκληρής, β) η εποχή της ήπιας και γ) αυτή που σταδιακά βιώνουμε σήμερα η εποχή της έξυπνης. Το επίπεδο και η ποιότητα της τεχνολογικής εμβάθυνσης στις σχέσεις πολιτών – πολιτείας, η ποιοτική ένταση του δεσμού του κοινωνικού συμβολαίου, η συνταγματική κατοχύρωση αλλά και η θεσμική αντοχή των μηχανισμών πολιτικού και πολιτειακού ελέγχου της κυβερνητικής εξουσίας, η δυναμική και υπερβατική εξωτερική πολιτική είναι οι ισχυροί πυλώνες της έξυπνης ισχύος στον 21ο αιώνα.

Η Ελλάδα καλείται σε μια δυστοπική εποχή τόσο για την ίδια όσο και για το υπόλοιπο διεθνές σύστημα να ανοίξει βηματισμό. Τα αρνητικά σε συστημικό επίπεδο λόγω της οικονομικής κρίσης, 2010-2019, αναμειγνύονται με την πανδημία και δημιουργούν μια δυσάρεστη συνθήκη στο εσωτερικό της χώρας. Οι ευκαιρίες όμως υπάρχουν σε επίπεδο εξωτερικής πολιτικής και αφορούν κυρίως τις σημαντικές επενδυτικές ευκαιρίες που ανοίγονται για την Ελλάδα στην περιοχή του Κόλπου στον τομέα της πράσινης ανάπτυξης και ναυτιλίας και στον τομέα της ενέργειας στην Ανατολική Μεσόγειο.

Η Ελλάδα δεν πρέπει να αναλώνεται ούτε στη συνεχιζόμενη βαλκανική μιζέρια ούτε στον αδιέξοδο αναθεωρητισμό της Τουρκίας ούτε στην εσωτερική έξαρση των Λουδιτών. Η εξωτερική πολιτική της χώρας οφείλει να προσανατολιστεί στην ενίσχυση των επιχειρηματικών και οικονομικών προοπτικών μας και τη σύσφιγξη των σχέσεών μας με κράτη που και θέλουν και επιθυμούν τη σύμπραξη μαζί μας (π.χ. Σαουδική Αραβία, Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα). Ασφαλώς και για να γίνουν όλα αυτά χρειάζεται ισχυρό αποτρεπτικό δόγμα, αλλά θα γίνουμε πραγματικά έξυπνη χώρα όταν ξεχωρίζουμε την εξωτερική πολιτική από την άμυνα και το αντίστροφο.

Ο Σπύρος Ν. Λίτσας είναι καθηγητής της Θεωρίας των Διεθνών Σχέσεων στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας