Η αντίστροφη μέτρηση της γιορτής

Επιχειρεί να δώσει φωνή στις γυναίκες. Να δικαιώσει τους άγνωστους και παραγνωρισμένους καλλιτέχνες. Να προσφέρει μια θέση στο προσκήνιο σε όσους πέθαναν χωρίς να τους αφιερώσει η Ιστορία της Τέχνης τις σελίδες που τους όφειλε. Και αναμένεται να το αποδείξει σε 71 ημέρες οπότε και εγκαινιάζεται επισήμως – και εκτός απροόπτου. Ο λόγος για τη μεγαλύτερη εικαστική διοργάνωση του πλανήτη, την Μπιενάλε της Βενετίας, που φέτος φιλοξενεί στην κεντρική της έκθεση τους περισσότερους εικαστικούς – 213 – που έχουν συμμετάσχει από το 2005 (στην προηγούμενη Μπιενάλε, το 2019, συμμετείχαν μόλις 83 καλλιτέχνες με περισσότερα έργα ο καθένας). Το πλήθος των εικαστικών όμως δεν είναι η μοναδική ανατροπή των «κανόνων» στην οποία προχωρά η καλλιτεχνική διευθύντρια του θεσμού, Σεσίλια Αλεμάνι. Πετυχαίνει ιστορικό χαμηλό στους άνδρες – μόλις 21 – καθώς η συντριπτική πλειονότητα είναι γυναίκες και φυλοδιαφορετικά άτομα. Ενδεικτικό είναι ότι το 2017 οι γυναίκες υποεκπροσωπούνταν καθώς αποτελούσαν μόλις το 35%, ενώ το ποσοστό στη φετινή διοργάνωση είναι υψηλό ακόμη ανάμεσα και στους μη ζώντες καλλιτέχνες καθώς από τους 100 μόνο επτά είναι άνδρες. Η τελευταία αυτή παράμετρος – της ισχυρής παρουσίας εικαστικών που δεν βρίσκονται εν ζωή – έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον καθώς καταλαμβάνει το 44% των συμμετοχών (95 καλλιτέχνες). Τα συγκεκριμένα έργα – σε σύνολο 1.433 που θα παρουσιαστούν – θα είναι τοποθετημένα διάσπαρτα στους χώρους της κεντρικής έκθεσης μέσα σε διάφανες προθήκες ως «χρονοκάψουλες» ώστε να αναδεικνύεται η επιρροή τους στους σύγχρονους εικαστικούς δημιουργούς και να υπηρετούν το αφήγημα του κεντρικού θεματικού άξονα «Το γάλα των ονείρων», που αναφέρεται σε μια συλλογή σχεδίων που έγιναν παιδικό βιβλίο από τη σουρεαλίστρια ζωγράφο, Λεονόρα Κάρινγκτον. Αν ζούσε σήμερα η μεγαλύτερη σε ηλικία καλλιτέχνις το έργο της οποίας θα βρει τη θέση του στην κεντρική έκθεση θα ήταν 375 ετών. Πρόκειται για τη Μαρία Σίβυλα Μέριαν που γεννήθηκε στη Φρανκφούρτη το 1647. Η γηραιότερη πάλι εν ζωή καλλιτέχνις είναι η πρωτοπόρος στην ψηφιακή τέχνη Βέρα Μολνάρ, που γεννήθηκε στη Βουδαπέστη, ζει στο Παρίσι και τον περασμένο μήνα έγινε 98 ετών.