Η «μετα-δημοκρατία» ως οπισθοχώρηση

Μια νέα θεραπεία δοκιμάστηκε με καλά αποτελέσματα για το AIDS. Η μάχη κατά του καρκίνου, με τη βοήθεια της μεθόδου rna, σημειώνει αλματώδη πρόοδο. Η φτώχεια υποχωρεί – σε απόλυτους αριθμούς, όχι στην κατανομή της – και το προσδόκιμο ζωής αυξάνεται, παρά τις πανδημίες και τις κλιματικές καταστροφές. Η πρόσβαση στην τεχνολογία, με τα καλά της και με τα άσχημά της, γενικεύεται. Ο πλούτος των εθνών και των ατόμων – κι αυτός (εξαιρετικά) άνισα κατανεμημένος – είναι υψηλότερος από ποτέ. Ολα αυτά αποτελούν γεγονότα που χαρακτηρίζουν την εποχή και για τα οποία δεν μιλάμε σχεδόν ποτέ. Και που πάντως επικαλύπτονται από αλλεπάλληλες συγκρούσεις, εκτίναξη της λαϊκής δυσαρέσκειας, απειλές από παντού – πολλές φορές κι από τους ίδιους μας τους εαυτούς -, γενικευμένη αίσθηση υποβάθμισης της ποιότητας ζωής, του περιβάλλοντος και της δημοκρατίας. Γι’ αυτή την τελευταία, μάλιστα, δεν πρόκειται απλώς για αίσθηση, αλλά για μετρήσιμη πραγματικότητα: όλες οι επιστημονικές μελέτες (με τελευταία το Democracy Index) αναδεικνύουν μια υποχώρηση τόσο της τυπικής (διενέργεια εκλογών, σεβασμός βασικών δικαιωμάτων) όσο και της ουσιαστικής δημοκρατίας (προαγωγή της ισότητας, της ελευθερίας και της κοινωνικής συμβίωσης). Θα τολμούσα να πω πως αυτή η δημοκρατική υποχώρηση βρίσκεται στη ρίζα και όλων των άλλων παθογενειών και του τρόπου με τον οποίο αντιμετωπίζονται ή αφήνονται να επενεργήσουν διαλυτικά.