«Οι Ουκρανοί νιώθουν μέλη σε μια κοινότητα δημοκρατίας»

Είναι τρεις από τους αναλυτές και στοχαστές τη γνώμη των οποίων αναζήτησαν τα διεθνή και ελληνικά μέσα ενημέρωσης πριν και μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία αναγνωρίζοντας την πολυετή έρευνά τους στην Ιστορία και, ειδικότερα, το ενδιαφέρον για την πρώην Ανατολική Ευρώπη. Ο αμερικανός ιστορικός Τίμοθι Σνάιντερ έχει κατοχυρώσει στη δημόσια συζήτηση των τελευταίων ετών την έννοια των «Αιματοβαμμένων χωρών» (ο τίτλος από τις εκδ. Παπαδόπουλος, σε μετάφραση Ανδρέα Παππα, «Bloodlands» ο πρωτότυπος) -εκείνων δηλαδή που έγιναν τρόπαιο για τους δύο ολοκληρωτισμούς του ευρωπαϊκού 20ού αιώνα. Η αμερικανίδα ιστορικός και αρθρογράφος Αν Απλμπομ έχει υπογράψει, εκτός άλλων, τον εξαντλητικό «Κόκκινο λιμό» (εκδ. Αλεξάνδρεια, μτφ. Μενέλαος Αστερίου), όπου περιγράφει τη φονική επισιτιστική κρίση που προκάλεσε η απόφαση του Στάλιν για κολεκτιβοποίηση οδηγώντας στον θάνατο 3,9 εκατ. Ουκρανούς. Σε παλιότερη σχετική συνέντευξή μας, μάλιστα, για «ΤΑ ΝΕΑ» (Νοέμβριος 2019) είχε επισημάνει: «Η σύγχρονη Ρωσία διακρίνεται από την τάση “επανα-πολιτικοποίησης” της Ιστορίας, οπότε δύσκολα δέχεται να αναλύσει τα τραύματα του παρελθόντος. Ο Κόκκινος Λιμός είναι θέμα ταμπού στη Ρωσία του Πούτιν, όπως και το δυστύχημα του Τσερνόμπιλ… Σε ό,τι αφορά την οπτική του Πούτιν για την Ουκρανία μπορώ να βρω αναφορές στη σταλινική, ακόμη και στην αυτοκρατορική Ρωσία. Οσο φοβόταν ένα εθνικό ουκρανικό κίνημα ο Στάλιν, άλλο τόσο το φοβάται και ο Πούτιν. Οταν το 2014 οι Ουκρανοί ξεκίνησαν να διαδηλώνουν “κατά της διαφθοράς” και κατέβηκαν στην Πλατεία Μεϊντάν, ο Πούτιν έβλεπε τον εφιάλτη να αναβιώνει. Αυτό ακριβώς φοβόταν: μια φιλευρωπαϊκή, δημοκρατική Ουκρανία που θα έδειχνε ένα παράδειγμα και στους Ρώσους». Μαζί τους συναντήθηκε διαδικτυακά ο ισραηλινός ιστορικός Γιουβάλ Νόα Χαράρι, συγγραφέας των «Sapiens» και «Homo deus» (αμφότερα από την «Αλεξάνδρεια», μτφ. Μιχάλης Λαλιώτης), στη συζήτηση για την Ουκρανία που διοργάνωσαν ο μη κυβερνητικός οργανισμός Yalta European Strategy και το Ιδρυμα Victor Pinchuk. Ακολουθούν αποσπάσματα από τη συζήτηση που παρακολουθήσαμε.