Το παρελθόν και το μέλλον των πόλεων

Είναι χάρη στις αφηγηματικές αρετές συγκεκριμένων συγγραφέων που ιδέες οι οποίες έμοιαζαν αναμενόμενες ή τετριμμένες αναδεικνύονται σε ένα νέο πλαίσιο. Αυτή είναι η περίπτωση του Μπεν Γουίλσον, ο οποίος υπογράφει το «Metropolis – Ιστορία των πόλεων» (εκδ. Διόπτρα, μτφ. Βιολέτα Ζεύκη, 2022). Η αφορμή για να επιλέξει το θέμα του ο νέος ιστορικός είναι η ίδια η επικαιρότητα του παγκοσμιοποιημένου αστικού ιστού. «Ως το έτος 1800, μόλις το 3%-5% του παγκόσμιου πληθυσμού ζούσε σε ευμεγέθεις αστικές περιοχές… Το 2050 τα δύο τρίτα της ανθρωπότητας θα ζουν σε πόλεις». Πώς φτάσαμε σ’ αυτό το μέγεθος και τον ρυθμό αστικοποίησης ενώ ξεκινήσαμε από την πόλη Ουρούκ, η οποία το 3.000 π.Χ. ήταν η πιο πυκνοκατοικημένη πάνω στον πλανήτη με 50.000-80.000 κατοίκους; Αυτή τη συναρπαστική διαδρομή με γνωστούς αλλά στην πλειονότητα άγνωστους σταθμούς επιχειρεί ο συγγραφέας. Και επιλέγει ορισμένες πόλεις μέσα στην ιστορία που λειτουργούν ως χαρακτηριστικά παραδείγματα συμπυκνώνοντας τάσεις, κοινωνικές αλλαγές, απειλές και προοπτικές: Χαράπα και Βαβυλώνα (ο Κήπος της Εδέμ και η Πόλη της Αμαρτίας), Αθήνα και Αλεξάνδρεια (κοσμοπόλεις), Ρώμη (αυτοκρατορική μεγαλούπολη), Βαγδάτη (γαστρόπολη), Λούμπεκ (πόλη του πολέμου, 1226-1491), Λισαβόνα, Μελάκα, Τενοχτιτλάν, Αμστερνταμ, μεταξύ 1492 και 1666 (πόλεις του κόσμου), Λονδίνο (κοινωνική μητρόπολη), Μάντσεστερ και Σικάγο (οι «πύλες της κολάσεως»), Παρίσι, Νέα Υόρκη, Βαρσοβία 1939-45, Λος Αντζελες, Λάγκος της Νιγηρίας. Εκτός από τη γεωγραφική διάσταση η περιδιάβαση αυτή γίνεται και στον κινηματογράφο, τη λογοτεχνία και τις τέχνες, με συνεχείς αναφορές.