Πόλεμος και Σύνταγμα

Το ισχύον ελληνικό Σύνταγμα περιλαμβάνει διατάξεις που αναφέρονται τόσο στην ειρήνη όσο και στον πόλεμο. Σύμφωνα με το άρθρο 2 § 2 Συντ. «Η Ελλάδα ακολουθώντας τους γενικά αναγνωρισμένους κανόνες του διεθνούς δικαίου επιδιώκει την εμπέδωση της ειρήνης, της δικαιοσύνης καθώς και την ανάπτυξη φιλικών σχέσεων μεταξύ των λαών και των κρατών». Το άρθρο αυτό συνδέεται άμεσα σε συστηματικό επίπεδο με το άρθρο 28 § 1 Συντ. το οποίο ορίζει ότι «Οι γενικά παραδεδεγμένοι κανόνες του διεθνούς δικαίου… αποτελούν αναπόσπαστο μέρος του εσωτερικού ελληνικού δικαίου και υπερισχύουν από κάθε άλλη αντίθετη διάταξη νόμου». Εναν τέτοιο κανόνα διεθνούς δικαίου, ταυτόχρονα εθιμικό και συμβατικό, θεσπίζει το άρθρο 2 § 4 του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών – ο οποίος κυρώθηκε στην Ελλάδα με τον α.ν. 585/1945 – που απαγορεύει σε όλα τα Κράτη-μέλη του ΟΗΕ την «απειλή ή τη χρήση βίας κατά της εδαφικής ακεραιότητας ή της πολιτικής ανεξαρτησίας οποιουδήποτε Κράτους». Από τις συνδυασμένες αυτές διατάξεις προκύπτει ότι κατά το ισχύον Σύνταγμα απαγορεύεται ο «επιθετικός πόλεμος» εναντίον άλλου Κράτους ως μέσον επίλυσης διεθνών διαφορών. Αντιθέτως, επιτρέπεται, και αποτελεί μάλιστα όχι μόνο δικαίωμα αλλά και καθήκον, ο «αμυντικός πόλεμος» στην περίπτωση ένοπλης επίθεσης από άλλο Κράτος. Το άρθρο 4 § 6 Συντ. που ορίζει ότι «Κάθε Ελληνας που μπορεί να φέρει όπλα είναι υποχρεωμένος να συντελεί στην άμυνα της Πατρίδας», το άρθρο 36 Συντ. σύμφωνα με το οποίο ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας «κηρύσσει πόλεμο», εάν ληφθεί μία τέτοια απόφαση από την Κυβέρνηση που έχει την ευθύνη για τη γενική πολιτική και στην προκειμένη περίπτωση για τη στρατιωτική πολιτική της Χώρας (άρθρα 82 § 1, 45 Συντ.), το άρθρο 48 § 1 Συντ. το οποίο σε περίπτωση πολέμου προβλέπει τη θέση σε εφαρμογή με απόφαση της Βουλής του νόμου για την κατάσταση πολιορκίας, αναφέρονται όλα σε αυτόν τον τύπο του πολέμου, η προσφυγή στον οποίο αποτελεί σύμφωνα και με το άρθρο 51 του Χάρτη Ηνωμένων Εθνών «φυσικό δικαίωμα» κάθε Κράτους. Ωστόσο, και στην περίπτωση αυτήν το άρθρο 2 § 2 Συντ. θέτει τον κατευθυντήριο κανόνα για την Κυβέρνηση να εξαντλεί κάθε δυνατή διπλωματική προσπάθεια προκειμένου να μη δοθεί στον αντίπαλο Κράτος το πρόσχημα για ένοπλη επίθεση.