Ελευθερία ή θάνατος

Το διλημματικό σύνθημα «Ελευθερία ή θάνατος» ήταν σύμφυτο με την ιδέα της Επανάστασης του 1821, χάρη στην οποία δημιουργήθηκε το νεοελληνικό έθνος-κράτος. Δεν ήταν η πρώτη φορά που υιοθετήθηκε. Ηταν μια φράση που την είχε διαδώσει ο Πάτρικ Χένρι (1736-1799), από τους θεμελιωτές της Αμερικής, στη διάρκεια του αμερικανικού Πολέμου της Ανεξαρτησίας (1775). Ο ιταλός λιμπρετίστας Mεταστάζιο (το έργο του οποίου «Τα Ολύμπια» έχει μεταφράσει ο Ρήγας Βελεστινλής) είχε χρησιμοποιήσει το σύνθημα ως επαναστατική κραυγή σε όπερες του Βιβάλντι, του Χέντελ, του Μπαχ. Το σύνθημα ήταν απαραίτητο για την Επανάσταση, αποδομούσε την αποδοχή της κατάκτησης ενός λαού από τον σουλτάνο και διεκδικούσε την ελευθερία – επειδή η κατάκτηση ισοδυναμούσε με θάνατο της ελεύθερης βούλησης αυτού του λαού. Η φιλελεύθερη εθνογένεση της νέας Ελλάδας προϋπέθετε τον ξεσηκωμό.