Το σκαμπίλι

^«Δεν έχω κανέναν γιο ονόματι Ιάκωβο». «Δεν κρατάτε αιχμάλωτο μονάχα τον γιο μου Ιάκωβο, αλλά εκατομμύρια γιους μου». «Δεν μπορώ να ανταλλάξω έναν στρατηγό με έναν στρατιώτη»… Οποια εκδοχή απάντησης και αν αποδεχτούμε (όλες λίγο πολύ εξυπηρετούν προπαγανδιστικές σκοπιμότητες) καταλήγουμε στον ίδιο παρονομαστή: όταν οι Γερμανοί πρότειναν στον Ιωσήφ Στάλιν να ανταλλάξει τον πρωτότοκο γιο του Ιάκωβο που είχαν αιχμαλωτίσει με έναν ανώτερο δικό τους αξιωματικό, ο Στάλιν αρνήθηκε ακόμη και να το συζητήσει. Ο Ιάκωβος παρέμεινε κρατούμενος σε στρατόπεδο συγκέντρωσης και το 1943, είτε μέσα στην απόγνωσή του είτε στην απόπειρά του να αποδράσει, έπεσε πάνω στα ηλεκτροφόρα συρματοπλέγματα του στρατοπέδου και πέθανε ακαριαία. Πολλούς από τους υπόλοιπους, τους «εκατομμύρια γιους» του Στάλιν, ανέμενε εξίσου θλιβερή, αν όχι θλιβερότερη μοίρα. Οι περισσότεροι από όσους επέζησαν του πολέμου κι επέστρεψαν στη Σοβιετική Ενωση αντιμετώπισαν στρατοδικεία, πολύχρονη εκτόπιση σε γκούλαγκ ή εκτελεστικά αποσπάσματα. Ο Στάλιν θεωρούσε εξ ορισμού προδότες όσους πιάνονταν αιχμάλωτοι. Οφείλουμε να του αναγνωρίσουμε, ωστόσο, ότι από αυτόν τον ανελέητο κανόνα δεν επεφύλασσε εξαίρεση ούτε για τα βιολογικά του τέκνα.