Με μία αιφνιδιαστική κίνηση – από τις καθοριστικές στην εκκλησιαστική σκακιέρα που μας έχουν συνηθίσει το Φανάρι και ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος – το Οικουμενικό Πατριαρχείο αναγνώρισε τη μέχρι πρότινος σχισματική Εκκλησία των Σκοπίων, υπό την ονομασία «Αρχιεπισκοπή Αχρίδος». Με αυτόν τον τρόπο βάζει φρένο στις επιδιώξεις των Πατριαρχείων Μόσχας και Σερβίας να έχουν ως «πιόνι» και «δορυφόρο» τους ακόμη μία Εκκλησία και μάλιστα στην ευαίσθητη σε αναταραχές περιοχή των Βαλκανίων.

Η Αγία και Ιερά Σύνοδος του Οικουμενικού Πατριαρχείου ξεκαθαρίζει ότι η «Αρχιεπισκοπή Αχρίδος» δεν θα χρησιμοποιεί τον όρο «Μακεδονική» ή άλλο παράγωγο της λέξης «Μακεδονία», όπως εξάλλου έχουν υποσχεθεί στο Πατριαρχείο οι επικεφαλής αρχιερείς της. Και προσθέτει ότι επαφίεται στην Εκκλησία της Σερβίας η ρύθμιση των διοικητικών θεμάτων μεταξύ της Εκκλησίας της Βόρειας Μακεδονίας (δηλαδή της «Αρχιεπισκοπής Αχρίδος») και της ίδιας. Ειδικά το τελευταίο έχει μεγάλη σημασία.

ΤΟ ΠΑΡΑΣΚΗΝΙΟ. Η Εκκλησία των Σκοπίων είχε προκύψει το 1958 έπειτα από τη διάσπαση των τριών νοτιότερων επαρχιών της Σερβικής Εκκλησίας, των μητροπόλεων Σκοπίων, Ζλετόβου-Στρωμνίτσας, Αχρίδας-Βιτωλίων. Υπαγόταν στη δικαιοδοσία του Σερβικού Πατριαρχείου μέχρι το 1967. Τότε η Εκκλησία των Σκοπίων αυτοανακηρύχθηκε αυτοκέφαλη, αυτοαποκαλούμενη δε «Μακεδονική». Αποτέλεσμα ήταν η Εκκλησία της Σερβίας να την κηρύξει σχισματική. Από τότε είχαν γίνει προσπάθειες να επιστρέψει στην κανονικότητα η Εκκλησία των Σκοπίων αλλά δεν είχαν αποτέλεσμα. Κι εδώ είναι ακριβώς που αυτή η πολυετής εκκρεμότητα ίσως να έδινε αφορμές για παρεμβάσεις και κινήσεις από τη γνωστή εκκλησιαστική – και όχι μόνο – συμμαχία Σερβίας – Ρωσίας.

Η Εκκλησία των Σκοπίων είχε ζητήσει στο παρελθόν από το Πατριαρχείο Σερβίας να την ανακηρύξει αυτόνομη ή αυτοκέφαλη. Σε μία τέτοια περίπτωση, αν δηλαδή αποφάσιζε η Εκκλησία της Σερβίας να παραχωρήσει αυτοκέφαλο στην Εκκλησία των Σκοπίων και μάλιστα με την ονομασία «Εκκλησία της Μακεδονίας» όπως ήταν οι πληροφορίες – μολονότι κάτι τέτοιο αποτελεί αποκλειστικό δικαίωμα του Οικουμενικού Πατριαρχείου – τότε θα προκαλείτο μέγα εκκλησιαστικό ζήτημα. Το πιθανότερο δε, θα ήταν να ικανοποιούσε το Πατριαρχείο Μόσχας που θα έβρισκε μία καλή ευκαιρία να αμφισβητήσει τα δικαιώματα του Οικουμενικού Πατριαρχείου, όπως το έκανε με την παραχώρηση της αυτοκεφαλίας από το Φανάρι στην Ουκρανία, και βέβαια να εκμεταλλευτεί την ευκαιρία για περαιτέρω άσκηση της επιρροής του στα Βαλκάνια. Ούτε αυτό έγινε όμως ούτε έγιναν εντατικές προσπάθειες από τη Σερβική Εκκλησία για την επιστροφή των Σκοπιανών στην κανονικότητα της Ορθοδοξίας. Οσο όμως παρέμενε σε εκκρεμότητα αυτό το θέμα ουδείς μπορούσε να αποκλείσει μία εκκλησιαστική αναταραχή που θα μπορούσε να προκαλέσει ευρύτερες συνέπειες.

ΜΗΝΥΜΑ ΑΠΟ ΤΟ ΦΑΝΑΡΙ. Υπό αυτά τα δεδομένα το Οικουμενικό Πατριαρχείο παρεμβαίνει, όπως όλα δείχνουν, στο κατάλληλο τάιμινγκ, την ώρα που βρίσκεται σε εξέλιξη ο πόλεμος στην Ουκρανία. Οι Σκοπιανοί είχαν προσφύγει στο Πατριαρχείο με το λεγόμενο «έκκλητο» ζητώντας να επιστρέψουν στην κανονικότητα της Ορθοδοξίας. Το Πατριαρχείο ικανοποιεί το αίτημά τους αλλά ταυτόχρονα στέλνει μηνύματα σε Σερβία και Ρωσία. Στη Σερβία είναι άμεσα, τη θέτει προ των ευθυνών της και την παροτρύνει να λύσει τα διοικητικά θέματα με την Εκκλησία των Σκοπίων. Οσο για τη Μόσχα, ουσιαστικά της λέει ότι βάζει ένα ισχυρό ανάχωμα σε όποια απόπειρα εκκλησιαστικής ανάμειξης στην περιοχή.