Ο κωμωδοποιός Μένανδρος και τα στερεότυπα των χαρακτήρων

Ο Μένανδρος ο Κηφισιεύς (342/1-291/90 π.Χ.), κύριος εκπρόσωπος της Νέας Κωμωδίας, είχε συγγράψει δεκάδες δημοφιλείς κωμωδίες, εκατόν οκτώ σύμφωνα με φιλολογικές πηγές, οι οποίες ανέβαιναν συχνά στα θέατρα του ελληνόφωνου κόσμου των ελληνιστικών και των ρωμαϊκών χρόνων. Το θεματολόγιό του έχει στο επίκεντρο τον μέσο άνθρωπο της εποχής με τα μικροπάθη και τις μικροαδυναμίες του, χωρίς νύξεις για τα πολιτικά πράγματα της ταραχώδους περιόδου του Μεγάλου Αλεξάνδρου και των Διαδόχων. Οι κωμωδίες του στάθηκαν πρότυπο σε κωμωδίες ρωμαίων ηθοποιών και συγγραφέων, όπως του Τίτου Μάκκιου Πλαύτου (254-184 π.Χ.) και του Μάρκου Τερέντιου Βάρρωνα (186-159 π.Χ.), ακολουθούμενων από τον Μολιέρο και άλλους νεότερους κωμωδιογράφους. Η κωμωδία του Μένανδρου με τίτλο «Σαμία» συγκαταλέγεται μεταξύ των σχετικά καλά διατηρημένων, όπως η κωμωδία «Δύσκολος (ή Μισάνθρωπος)» που σώζεται ολόκληρη και η κωμωδία «Επιτρέποντες» που σώζεται κατά μεγάλο επίσης μέρος. Κατά το ήμισυ ή κατά το ένα τρίτο σώζονται και οι κωμωδίες «Ασπίς», «Περικειρωμένη», «Μισούμενος» και «Σικυωνία». Αποτελούν χαρακτηριστικά παραδείγματα έργων της Νέας Κωμωδίας με πρωταγωνιστές καθημερινά πρόσωπα του οικιακού χώρου και στερεότυπους χαρακτήρες του κοινωνικού περιβάλλοντος, όπως ερωτευμένους νεαρούς, οξύθυμους πατεράδες, πονηρούς δούλους, όμορφες εταίρες, κόλακες, μικροαπατεώνες και ψευδόμενους. Η σκηνή της «Σαμίας» με τρεις μορφές από την τρίτη πράξη του έργου, δηλαδή δύο δούλους, τον Μάγειρα και τον Δημέα, και μιαν αξιοπρεπή κυρία ή δεσποινίδα που ακούει στο όνομα Χρυσίς, όπως εικονίζονται στο ψηφιδωτό της Οικίας του Μένανδρου στη Μυτιλήνη, είναι παρεμφερής με αντίστοιχη σκηνή της πέμπτης πράξης της κωμωδίας «Μεσσηνίας», όπου εικονίζονται στο ίδιο ψηφιδωτό ο Σύρος, ο Χαρείνος και ο Τίβιος, δηλαδή δύο δούλοι και ένας αξιοπρεπής κύριος ανάμεσά τους.