Αμα θυμώσει ο Ελληνας γίνεται Τούρκος

Ηταν το καλοκαίρι του 1974, το καλοκαίρι της Μεταπολίτευσης και της εισβολής των Τούρκων στην Κύπρο. Στην παραλία της Σύρου υπήρχε μία μακρόστενη προβλήτα από την οποία η πιτσιρικαρία λυσσομανούσε στις βουτιές. Η μαμά του οκτάχρονου Κωστάκη όμως ανησυχούσε για τις ταρζανιές του γιου της. Και του φώναξε το αμίμητο: «Κωστάκη, μην πηγαίνεις άκρη άκρη στην προβλήτα γιατί μπορεί να κάνουν απόβαση οι Τούρκοι και να σε πάρουν». Και όταν, εκείνον τον Σεπτέμβριο, γυρίσαμε στις βάσεις μας, μάθαμε ότι το Τουρκολίμανο λέγεται πλέον Μικρολίμανο, ο τούρκικος καφές, ελληνικός και, στο τραγούδι «Να ‘τανε το ’21», το «μια τουρκοπούλα αγκαλιά» έγινε «μια γυφτοπούλα αγκαλιά». Ενάμιση χρόνο αργότερα, ο Μάνος Χατζιδάκις, διευθυντής τότε του Τρίτου Προγράμματος της Ελληνικής Ραδιοφωνίας, έστειλε στη Γιουροβίζιον τη Μαρίζα Κωχ με ένα τραγούδι-καταγγελία για την τουρκική εισβολή και, στην εμφάνιση της ελληνικής συμμετοχής, η τηλεόραση της Τουρκίας διέκοψε τη ζωντανή μετάδοση και πρόβαλε χορό της κοιλιάς. Σε μια εποχή που οι ελληνοτουρκικές σχέσεις ήταν, για άλλη μια φορά, στο κόκκινο προσπαθούσαμε, επίσης για άλλη μια φορά, να αναδιατυπώσουμε (επισήμως ή ανεπισήμως, συμβολικώς ή αφελώς, από τη, σχεδόν μεταφυσική, φοβία της απλοϊκής συριανής μάνας έως την επιλογή του Χατζιδάκι) αυτό το λεκτικό, εθιμικό, πολιτισμικό, πολιτιστικό, συγκρουσιακό, φοβικό και, πάντα, αντιφατικό αλισιβερίσι με τη γείτονα. Που μετρά, πλέον, αιώνες και αναδιαμορφώνεται μέσα στις εποχές τους.