Διάσταση μεταξύ της κοινής γνώμης Ελλάδος και Τουρκίας και της εξωτερικής πολιτικής των δύο χωρών αποτυπώνει το τρίτο κύμα των κοινών δημοσκοπήσεων στις δύο χώρες που υποστηρίχθηκε από τη διαΝΕΟσις, σχεδιάσθηκε από το ΕΛΙΑΜΕΠ και το Istanbul Policy Center (IPC), πραγματοποιήθηκε από τις εταιρείες MRB και KONDA και δημοσιεύεται κατ’ αποκλειστικότητα στα «ΝΕΑ Σαββατοκύριακο». Οι δημοσκοπήσεις έλαβαν χώρα το πρώτο δεκαήμερο του Μαΐου 2021, πριν από την πρόσφατη επιδείνωση στις διμερείς σχέσεις, και είχαν στόχο μεταξύ άλλων να αναδείξουν τις απόψεις και παραστάσεις της ελληνικής και τουρκικής κοινής γνώμης όσον αφορά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, αλλά και τον ρόλο των Ηνωμένων Πολιτειών και του ΝΑΤΟ στην ευρωπαϊκή ασφάλεια.

Ενώ η ελληνική κοινή γνώμη διάκειται φιλικότερα προς τη Ρωσία από την τουρκική, η τουρκική εξωτερική πολιτική διατηρεί διαύλους επικοινωνίας με τη Ρωσία και αρνείται τη συμμετοχή της στις κυρώσεις εναντίον της Ρωσίας. Μόνον 60% των ελλήνων ερωτωμένων και 72,2% των τούρκων θεωρούν ότι η Ρωσία ευθύνεται για τον πόλεμο στην Ουκρανία. 53,3% των Ελλήνων και μόνον 35,3% των Τούρκων θεωρούν ότι η διεύρυνση του ΝΑΤΟ προκαλεί δικαιολογημένη ρωσική επιθετικότητα στην περιοχή του Ευξείνου Πόντου. Ενώ 61,1% των Ελλήνων θεωρούν ότι η Ρωσία έχει ισχυρούς πολιτιστικούς και ιστορικούς δεσμούς με την Ελλάδα, μόνον 33,7% θεωρεί ότι η Ρωσία αποτελεί βασικό στρατηγικό εταίρο για την Ελλάδα. Αντιθέτως 50,4% των Τούρκων θεωρεί ότι η Ρωσία αποτελεί βασικό στρατηγικό εταίρο για την Τουρκία, μολονότι μόνον 30,5% θεωρεί ότι η Ρωσία έχει ισχυρούς πολιτιστικούς και ιστορικούς δεσμούς με την Τουρκία.

Ενδιαφέρουσα είναι και η δυσπιστία που εκφράζεται προς τη Δύση, την Ευρωπαϊκή Ενωση, τις Ηνωμένες Πολιτείες και το ΝΑΤΟ και η άρνηση να θεωρηθεί η Ρωσία ως απειλή παρά και την εισβολή της στην Ουκρανία. 58,5% των Ελλήνων και 55,3% των Τούρκων θεωρούν ότι η Ευρωπαϊκή Ενωση στηρίζει τη γείτονα εις βάρος της πατρίδος τους. Τα ποσοστά αυτά μειώνονται κατά τι όταν η ερώτηση αφορά τις Ηνωμένες Πολιτείες. 47,4% των Ελλήνων και 50,3% των Τούρκων θεωρούν ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες στηρίζουν τη γείτονα εις βάρος της πατρίδος τους. Τούτο όμως δεν σημαίνει ότι Ελληνες και Τούρκοι ευνοούν την αμερικανική παρουσία στην Ευρώπη. Μόλις 26,2% των Ελλήνων και 17,6% των Τούρκων θεωρούν ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι ένας φυσικός εταίρος στην ευρωπαϊκή ασφάλεια και η παρουσία τους στην Ευρώπη συμβάλλει στην ειρήνη. Αντιθέτως 51% των Ελλήνων και 47,9% των Τούρκων θεωρούν ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν πρέπει να εμπλέκονται σε ζητήματα ευρωπαϊκής ασφαλείας, καθώς η εμπλοκή τους μάλλον αυξάνει τις εντάσεις και την ανασφάλεια. Ενώ η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία αναδεικνύει τον ρόλο και την ιστορική αποστολή του ΝΑΤΟ στην Ευρώπη, η ελληνική και τουρκική κοινή γνώμη παραμένουν ασυγκίνητες.

Τέλος, αξιοσημείωτη είναι η εμπέδωση ενός κλίματος απαισιοδοξίας για την πορεία της οικονομίας και στις δύο χώρες, με την τουρκική κοινή γνώμη να παραμένει σταθερά πιο απαισιόδοξη. Την εκτίμηση ότι η οικονομική κατάσταση θα επιδεινωθεί τους επομένους δώδεκα μήνες συμμερίζονται 57% των Ελλήνων και 49,9% των Τούρκων τον Φεβρουάριο του 2021, 48,3% των Ελλήνων και 51,7% των Τούρκων τον Δεκέμβριο του 2021 και 60,7% των Ελλήνων και 68,2% των Τούρκων τον Μάιο του 2022. Η απώλεια κάθε ελπίδος για την αναστροφή του κλίματος στην τουρκική οικονομία, η οποία γίνεται δυσκολότερη και με την αύξηση των επιτοκίων στις Ηνωμένες Πολιτείες, εξηγεί εν μέρει και τη στροφή της τουρκικής κυβερνήσεως σε μια πλέον εριστική προσέγγιση σειράς ζητημάτων εξωτερικής πολιτικής μεταξύ των οποίων και τα ελληνοτουρκικά.

Ο Ιωάννης Ν. Γρηγοριάδης είναι αναπληρωτής καθηγητής του Τμήματος Πολιτικής Επιστήμης και Δημόσιας Διοίκησης του Πανεπιστημίου Μπίλκεντ και επικεφαλής του Προγράμματος Τουρκίας του ΕΛΙΑΜΕΠ.