Ταχύτερα, λόγω της διαδικασίας της έκδοσης των fast track συντάξεων (με μέσο χρόνο αναμονής το τρίμηνο), άρχισε να καταβάλλεται το εφάπαξ στις νέες αιτήσεις. Πάντως κρατήσεις χωρίς ανταποδοτικότητα στο εφάπαξ πληρώνουν 700.000 παλαιοί και νέοι ασφαλισμένοι σε Tαμεία Πρόνοιας του Δημοσίου και του ιδιωτικού τομέα. Το εφάπαξ έχει εισέλθει σε μη αναστρέψιμη πτωτική πορεία μετά τις αλλαγές στον τρόπο υπολογισμού που έφερε ο νόμος Κατρούγκαλου τον Μάιο του 2016, με το ύψος του να είναι ψαλιδισμένο κατά 23% σε σχέση με το προηγούμενο καθεστώς. Διευκρινίζεται ότι σήμερα η εφάπαξ παροχή αποτελείται από το άθροισμα δύο τμημάτων:

α) Το τμήμα που αντιστοιχεί για τα έτη ασφάλισης μέχρι τις 31/12/2013.

β) Το τμήμα που αντιστοιχεί για τα έτη ασφάλισης από την 1η/1/2014 και εφεξής, το οποίο υπολογίζεται με βάση το διανεμητικό σύστημα προκαθορισμένων εισφορών με νοητή κεφαλαιοποίηση.

Αυτό σημαίνει ότι το εφάπαξ βαίνει μειούμενο για τα έτη συνταξιοδότησης που συμπληρώνονται από 1ης/1/2014 και μετά, καθώς με τον Ν. 4387/2016 (νόμος Κατρούγκαλου) οι εισφορές που πληρώνονται από το 2014 και εντεύθεν στα Ταμεία Πρόνοιας του Δημοσίου και του ιδιωτικού τομέα δεν έχουν ανταποδοτικότητα. Ειδικότερα με την αλλαγή του υπολογισμού ένας υπάλληλος που συνταξιοδοτείται το 2022 με 35ετία θα πάρει δύο τμήματα εφάπαξ με τα εξής ποσά:

  1. Το πρώτο τμήμα του εφάπαξ θα είναι για τα έτη έως το 2013 και θα υπολογιστεί με το 60% του μέσου όρου των μηνιαίων αποδοχών της πενταετίας 2009-2013, επί τα έτη ασφάλισης έως το 2013.
  2. Το δεύτερο τμήμα του εφάπαξ θα είναι η επιστροφή των εισφορών που πλήρωσε από το 2014 έως το 2022, χωρίς τόκο.

Νέο καθεστώς

Ειδικοί στην κοινωνική ασφάλιση παρατηρούν ότι με το νέο καθεστώς (νόμος Κατρούγκαλου) για τα έτη καταβολής εισφορών έως το 2013 το εφάπαξ υπολογίζεται με βάση το 60% του μέσου όρου των μηνιαίων αποδοχών της πενταετίας 2009-2013, επί τα έτη ασφάλισης ως το 2013.

Ενώ για το διάστημα καταβολής εισφορών από 1ης/1/2014 το εφάπαξ υπολογίζεται ως άτοκη επιστροφή εισφορών με παραμέτρους επάρκειας αποθεματικών, εσόδων στα Ταμεία Πρόνοιας κ.ά. Τονίζεται ότι από το 2014 και μετά οι εισφορές για το εφάπαξ έπαψαν αν είναι ανταποδοτικές και μετατράπηκαν με τον νόμο 4387/2016 σε μια άτοκη επιστροφή εισφορών.

Η αλλαγή αυτή οδηγεί χρόνο με τον χρόνο σε μείωση του εφάπαξ με τα ίδια έτη ασφάλισης και η μείωση εξαρτάται από τον χρόνο συνταξιοδότησης. Οι απώλειες για το εφάπαξ του Δημοσίου είναι σχεδόν 10.000 ευρώ μέσα στη 10ετία 2013-2022. Το 2013, με έναν μέσο μισθό συνταξιοδότησης και με 37 έτη, το εφάπαξ στο Δημόσιο έβγαινε 35.520 ευρώ, το 2022 είναι περίπου στα 27.372 και το 2029 θα είναι λίγο πάνω από τις 21.000 ευρώ. Από το 2013 έως το 2029 θα έχει συντελεστεί μια βαθμιαία μείωση του εφάπαξ σχεδόν κατά 15.000 ευρώ.

Εντός εξαμήνου

Πάντως, ταχύτερα εντός εξαμήνου – αλλά χωρίς τη δυνατότητα προκαταβολής – άρχισαν ήδη να χορηγούνται τα νέα εφάπαξ. Σύμφωνα με τα ισχύοντα (Ν. 4921/2022) καθιερώθηκε προθεσμία τριών μηνών για την έκδοση επικουρικής σύνταξης, η οποία ξεκινά με την έκδοση της κύριας σύνταξης, καθώς και προθεσμία έξι μηνών για τη χορήγηση εφάπαξ, με αφετηρία την ημερομηνία υποβολής του σχετικού αιτήματος.

Διευκρινίζεται ότι σήμερα το εφάπαξ καταβάλλεται – κατά προτεραιότητα – στις εξής τέσσερις ειδικές κατηγορίες:

  • Στους δικαιούχους που λόγω ασθενείας, χρόνιας πάθησης ή άλλης βλάβης έχουν ποσοστό αναπηρίας τουλάχιστον 50%.
  • Στους δικαιούχους που είναι γονείς ή νόμιμοι κηδεμόνες ατόμων που έχουν ποσοστό αναπηρίας τουλάχιστον 50%.
  • Στους δικαιούχους που λόγω τυφλότητας συνταξιοδοτούνται με σύνταξη γήρατος με μόνη προϋπόθεση τη 15ετή ασφάλιση.