Πώς επηρεάζει η ζέστη τον οργανισμό; Τι είναι η θερμοπληξία, ποια τα σημάδια της και πώς αντιμετωπίζεται; Σε πόση ώρα μπορεί να αναπτυχθεί ηλιακό έγκαυμα; Και πώς μπορούμε να προστατευθούμε από τον ήλιο; «Η υπερβολική έκθεση στον ήλιο ή στη ζέστη μπορεί να μετατραπεί σε επείγον περιστατικό ταχύτερα απ’ όσο νομίζουν οι περισσότεροι άνθρωποι», λέει η Dr Gillian Schmitz, πρόεδρος του Αμερικανικού Κολεγίου Ιατρών Επειγούσης Ιατρικής (ACEP), με τις συμβουλές της να είναι πιο επίκαιρες από ποτέ καθώς ο καύσωνας (και) στη χώρα μας έχει δημιουργήσει συνθήκες ασφυξίας.

Η πιο σοβαρή ασθένεια. Η θερμοπληξία – που σημειωτέον είναι η πιο σοβαρή ασθένεια που προκαλεί η ζέστη – μπορεί να εκδηλωθεί μέσα σε 10-15 λεπτά από τη στιγμή που ο οργανισμός δεν θα μπορεί πια να ρυθμίσει την εσωτερική θερμοκρασία του, σύμφωνα με τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Ασθενειών (CDC) των ΗΠΑ. Στην περίπτωση αυτή, η σωματική θερμοκρασία μπορεί να υπερβεί σε λίγα λεπτά τους 41 βαθμούς Κελσίου.

Οπως εξηγούν οι ειδικοί του Κέντρου, ο ανθρώπινος οργανισμός φυσιολογικά δροσίζεται με την εφίδρωση. Υπό ορισμένες συνθήκες, όμως, ο μηχανισμός αυτός δεν είναι αρκετός, με αποτέλεσμα η σωματική θερμοκρασία να αυξάνεται γρήγορα. Αν εντούτοις φτάσει σε πολύ υψηλά επίπεδα, υπάρχει κίνδυνος να προκληθούν βλάβες στον εγκέφαλο και σε άλλα ζωτικά όργανα.

Εκτός όμως από τη ζέστη επιβαρυντικός παράγοντας είναι και η υγρασία. Οταν τα επίπεδά της είναι υψηλά, ο ιδρώτας δεν εξατμίζεται αρκετά γρήγορα, εμποδίζοντας συνεπώς το σώμα να αποβάλλει τη θερμότητα. Επιπλέον, ο οργανισμός των ηλικιωμένων (65 ετών και άνω) και των μικρών παιδιών (έως 4 ετών) δεν μπορεί να ρυθμίσει καλά τη σωματική θερμοκρασία του. Το ίδιο πρόβλημα αντιμετωπίζουν επίσης και οι παχύσαρκοι αλλά και όσοι πάσχουν από πυρετό, αφυδάτωση, καρδιοπάθεια, προβλήματα ψυχικής υγείας, κακή κυκλοφορία του αίματος καθώς και εκείνοι που έχουν εκδηλώσει ηλιακό έγκαυμα. Στην ομάδα υψηλού κινδύνου συμπεριλαμβάνονται ακόμη και όσοι πίνουν αλκοόλ αλλά και ασθενείς που λαμβάνουν ορισμένα φάρμακα:

  • Τα ψυχοτρόπα που επηρεάζουν την ψυχική διάθεση και τη συμπεριφορά
  • Φάρμακα για τη νόσο Πάρκινσον
  • Ορισμένα ηρεμιστικά
  • Διουρητικά φάρμακα που χορηγούνται για την υπέρταση

Ηλιακό έγκαυμα. Ενας ακόμη σημαντικός κίνδυνος για όσους παραμένουν επί ώρες και απροφύλαχτοι κάτω από τον ήλιο είναι το ηλιακό έγκαυμα στο δέρμα. Για να διαπιστώσει, δε, κανείς τις επιπτώσεις της υπεριώδους ακτινοβολίας, αρκεί να αναλογιστεί πως αρχίζει να αναπτύσσεται μετά από μόλις 10-15 λεπτά έκθεσης στον ήλιο του καλοκαιριού χωρίς αντηλιακό.

Παρ’ όλα αυτά, θα χρειαστεί να περάσουν 2-6 ώρες έως ότου κοκκινίσει το δέρμα και 24-72 ώρες για να εξελιχθεί πλήρως. Αναλόγως με τη σοβαρότητά του, μπορεί να χρειαστούν ημέρες έως εβδομάδες για να επουλωθεί.

Μάλιστα, το ηλιακό έγκαυμα μπορεί να εξελιχθεί σε επείγον περιστατικό εάν συνοδεύεται από ένα ή περισσότερα από τα εξής συμπτώματα: πυρετό ή ρίγη, ναυτία ή έμετο και σύγχυση.

 

Τι πρέπει να προσέχουμε. Η ACEP συνιστά να παρακολουθούμε πόση ώρα περνάμε στον ήλιο. Ειδικά οι ηλικιωμένοι και τα μικρά παιδιά δεν πρέπει να εκτίθενται καθόλου σε αυτόν τις ώρες που κάνει την περισσότερη ζέστη. Απαραίτητα είναι ακόμα το αντηλιακό, τα φαρδιά, άνετα, βαμβακερά ρούχα, τα γυαλιά ηλίου και το καπέλο. Περιορίστε ακόμα τις κοπιώδεις δραστηριότητες νωρίς το πρωί ή το βραδάκι.

«Πολλά επείγοντα περιστατικά που προκαλεί η ζέστη μπορούν να αποφευχθούν», τονίζει η Dr Schmitz. «Να πίνετε άφθονα υγρά και να κάνετε συχνά διαλείμματα σε δροσερούς χώρους, εάν πρέπει να εκτίθεστε στον ήλιο. Και αν αναπτύξετε περίεργα συμπτώματα μην τα αμελήσετε. Ζητήστε αμέσως τη συμβουλή ενός ειδικού».

Το σύνδρομο της θερμοπληξίας εκδηλώνεται με: ξαφνική αύξηση της θερμοκρασίας του σώματος (>40,5° C), κόκκινο, ζεστό και ξηρό δέρμα (η εφίδρωση έχει σταματήσει), ξηρή πρησμένη γλώσσα, ταχυπαλμία, ταχύπνοια, έντονη δίψα, πονοκέφαλο, ναυτία, έμετο, ζάλη, σύγχυση, αδυναμία προσανατολισμού και καθαρής ομιλίας, επιθετική ή παράξενη συμπεριφορά, σπασμούς, απώλεια συνείδησης ή κώμα.

Ετσι, σε περίπτωση που εκδηλώσετε εσείς ή κάποιος δικός σας άνθρωπος ένα ή περισσότερα από τα προαναφερθέντα συμπτώματα, μεταβείτε άμεσα σε σκιερό μέρος. Οι ειδικοί συνιστούν να πίνετε με μικρές γουλιές δροσερά υγρά – χωρίς καφεΐνη ή αλκοόλ. Επίσης η εφαρμογή στο δέρμα ενός βρεγμένου υφάσματος ή το ψέκασμα του προσώπου και του σώματος με δροσερό νερό θα βοηθήσει σημαντικά. Εάν, πάλι, τα συμπτώματα επιμένουν, η ACΕP συνιστά να βάλετε ψυχρά επιθέματα (π.χ. παγοκύστες ή παγάκια) στους καρπούς, στους αστραγάλους, στις μασχάλες ή στη βουβωνική χώρα. Αν όμως επιδεινωθεί κι άλλο η κατάσταση, ο πάσχων πρέπει να μεταφερθεί επειγόντως στο νοσοκομείο.