Η γερμανίδα υπουργός Εξωτερικών Αναλένα Μπέρμποκ πραγματοποιεί από σήμερα την πρώτη της επίσημη επίσκεψη στην Ελλάδα. Η πρώτη γυναίκα υπουργός Εξωτερικών της Γερμανίας βάζει ψηλά τον πήχη, ευαγγελίζεται μία εξωτερική πολιτική αξιών και αρχών.

Λέει ανοιχτά την άποψή της στους συνομιλητές της, δεν υπεκφεύγει, δεν κρύβεται πίσω από διπλωματικές διατυπώσεις. Καθαρές κουβέντες επιλέγει και στην αποκλειστική συνέντευξή της στα «ΝΕΑ». «Δεν επιτρέπονται στρατιωτικές απειλές μεταξύ εταίρων του ΝΑΤΟ» λέει για τον Ερντογάν, υπόσχεται «αλληλεγγύη της Γερμανίας» στην Ελλάδα. «Πονάει» για τα τραύματα που άφησε πίσω της η κρίση της προηγούμενης δεκαετίας. Αλλά θέλει τη στροφή στο μέλλον, στις κοινές πρωτοβουλίες για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, που γίνεται ακόμα πιο επιτακτική με την επίκαιρη ενεργειακή κρίση. Στο ζήτημα των επανορθώσεων η ίδια και οι Πράσινοι ως αντιπολίτευση είχαν προωθημένες θέσεις. Η Μπέρμποκ ως υπουργός Εξωτερικών εκλαμβάνει την επίσκεψή της ως αρχή μιας κοινής αναζήτησης για την επεξεργασία του παρελθόντος.

Κυρία Υπουργέ, πραγματοποιείτε το πρώτο σας ταξίδι στην Ελλάδα σε μια περίοδο κατά την οποία μαίνεται ο πόλεμος της Ρωσίας στην Ουκρανία και η ΕΕ επιβάλλει το ένα μετά το άλλο πακέτο κυρώσεων στη Ρωσία. Από αυτά υποφέρει όχι μόνο η Ρωσία, αλλά και οι ευρωπαίοι πολίτες. Πόσον καιρό μπορεί η Ευρώπη να αντέξει την πίεση των συνεπειών των κυρώσεων;

Για όσο μας χρειάζεται η Ουκρανία. Ο ρώσος υπουργός Εξωτερικών το δήλωσε ήδη: Ο Πούτιν δεν θέλει απλώς να υποτάξει την Ουκρανία και να στερήσει από τον λαό της το δικαίωμα στη δημοκρατική αυτοδιάθεση. Η επίθεσή του στοχεύει επίσης στην Ευρώπη, στο ευρωπαϊκό εγχείρημα ειρήνης που μας έφερε ασφάλεια και ελευθερία τις τελευταίες δεκαετίες. Εμείς οι Ευρωπαίοι δεν αισθανόμαστε μόνο τις συνέπειες των κυρώσεων, αλλά και το γεγονός ότι η Ρωσία αντιστρατεύεται την ειρηνική συνύπαρξη στην ήπειρό μας. Ο Πούτιν χρησιμοποιεί την ενέργεια ως όπλο. Μειώνει αυθαίρετα τις ροές φυσικού αερίου προς την Ευρώπη.

Ναι, πληρώνουμε κι εμείς ένα τίμημα για την αντίστασή μας στην επιθετικότητα της Ρωσίας – ειδικά στη Γερμανία, όπου επί δεκαετίες έχουμε καταστεί εξαρτημένοι από το ρωσικό φυσικό αέριο. Αλλά αν υποχωρήσουμε τώρα, το τίμημα θα είναι ακόμα μεγαλύτερο. Θέλω και τα παιδιά μας να μπορούν να μεγαλώνουν με ειρήνη και ασφάλεια – όπως μπορέσαμε εμείς – και όχι σε έναν κόσμο όπου ο πόλεμος θα είναι για άλλη μια φορά κανονικό μέρος της πολιτικής και η Ευρώπη θα εκβιάζεται κατά το δοκούν από αυταρχικούς ηγέτες.

Εσείς εξαγγείλατε μια εξωτερική πολιτική βασισμένη σε αξίες. Τι σημαίνει πολιτική αξιών έναντι του τούρκου προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, που αμφισβητεί την κυριαρχία στα ελληνικά νησιά του Αιγαίου και ο κυβερνητικός του εταίρος παρουσιάζει χάρτες με όλα τα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου από τη Λέσβο μέχρι τη Ρόδο στα χρώματα της Τουρκίας;

Σημαίνει σεβασμός στο διεθνές δίκαιο και τα ανθρώπινα δικαιώματα. Αυτό ισχύει για τους συμμάχους και φίλους, ακριβώς όπως και για όλα τα άλλα κράτη. Η Ελλάδα και η Τουρκία είναι δύο εταίροι στο ΝΑΤΟ. Τα μέλη μιας κοινής αμυντικής συμμαχίας δεν απειλούν το ένα το άλλο, αλλά αποδέχονται και σέβονται την κυριαρχία του άλλου. Ταυτόχρονα, δεν μπορεί κανείς να επιλέξει τους γείτονές του, ούτε να αλλάξει τη γεωγραφική του θέση. Κατά συνέπεια, τα μηνύματα ετοιμότητας διαλόγου, όπως επανειλημμένα έστειλε η ελληνική κυβέρνηση τα προηγούμενα χρόνια, είναι κατά την άποψή μου ακριβώς τα σωστά. Η Ελλάδα μπορεί να βασιστεί στην αλληλεγγύη της Γερμανίας.

Η πώληση 6 υπερσύγχρονων υποβρυχίων σε μια χώρα, την Τουρκία, η οποία απειλεί την Ελλάδα – μέλος της ΕΕ με «casus belli» δεν ταιριάζει ιδιαίτερα σε μια εξωτερική πολιτική αξιών…

Αυτή η συμφωνία έκλεισε πριν από περίπου 15 χρόνια και έχει σχεδόν ολοκληρωθεί. Ωστόσο, δεν επιτρέπονται στρατιωτικές απειλές μεταξύ των εταίρων του ΝΑΤΟ. Αυτό ισχύει για όλους. Αυτή είναι η κατευθυντήρια γραμμή της εξωτερική μας πολιτικής, συμπεριλαμβανομένης της πολιτικής εξαγωγών όπλων.

Η Ελλάδα, στα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ, είναι εκτεθειμένη στην πίεση των ροών προσφύγων και μεταναστών, τους οποίους ο τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν εργαλειοποίησε συχνά για να ασκήσει πίεση στην Ελλάδα και την ΕΕ. Από την άλλη, δημοσιεύματα ευρωπαϊκών μέσων ενημέρωσης αποκάλυψαν και σκοτεινές πλευρές της συμπεριφοράς ελληνικών Αρχών προς τους πρόσφυγες. Θα επιδιώξετε να σχηματίσετε τη δική σας εικόνα για την κατάσταση των προσφύγων στην Ελλάδα;

Ναι. Καταρχήν, δεν αφήνομαι στην αφηρημένη πολιτική που διαμορφώνεται μέσα σε κλιματιζόμενα γραφεία. Πολιτική σημαίνει να διαμορφώνεις ιδία εικόνα. Και είναι δύσκολο από το Βερολίνο να φανταστεί κανείς πόσο μεγάλο είναι το βάρος της αποστολής που αναλαμβάνει η Ελλάδα για όλους εμάς. Οποιος θέλει μια Ευρώπη χωρίς εσωτερικά σύνορα, πρέπει επίσης να αντιλαμβάνεται ως κοινό καθήκον την ασφάλεια των εξωτερικών συνόρων της ΕΕ. Γι’ αυτό είμαι υπέρ της μεγαλύτερης αλληλεγγύης στην ΕΕ και μεγαλύτερης υποστήριξης της Ελλάδας. Ταυτόχρονα, η προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων χωρίς «ναι μεν, αλλά» δεν είναι αφηρημένο ζήτημα. Πρόκειται για ανθρώπινες ζωές, για τις τύχες ανδρών, γυναικών και παιδιών. Οι ευρωπαϊκές μας αξίες ισχύουν και στα ευρωπαϊκά εξωτερικά σύνορα. Αν δεν τις υπερασπιστούμε εδώ, θα χαθούν. Γι’ αυτό προωθώ μια κοινή ευρωπαϊκή πολιτική θαλάσσιας διάσωσης και απορρίπτω τις απωθήσεις (pushbacks).

Οι διμερείς σχέσεις μεταξύ Γερμανίας και Ελλάδας έχουν υποφέρει πολύ την τελευταία δεκαετία κατά τη διάρκεια της κρίσης του ευρώ. Το διμερές Σχέδιο Δράσης προχωρά αργά. Πώς μπορεί να εντατικοποιηθεί;

Περνώντας σε πρακτική δράση. Με πονάει να ακούω πόσο βαθιά είναι μέχρι σήμερα τα τραύματα, τα οποία προκάλεσαν όχι μόνο κάποιες αποφάσεις χρηματοοικονομικής πολιτικής, αλλά και ενέργειες ορισμένων πολιτικών στις σχέσεις μεταξύ Βερολίνου και Αθήνας, αλλά και στις σχέσεις μεταξύ των ανθρώπων. Πιστεύω ότι σε πολλούς Γερμανούς δεν είναι καν συνειδητό. Γι’ αυτό είναι για μένα σημαντικό, όχι μόνο να συντονίσω τις διαβουλεύσεις μεταξύ των πρωτευουσών, αλλά να ανοίξει πάλι ο διάλογος των πολιτών, ειδικά για θέματα του μέλλοντος. Θέλουμε να διαμορφώσουμε από κοινού την ενεργειακή μετάβαση και την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή με πολύ συγκεκριμένες πρωτοβουλίες: Η Volkswagen βοηθά να περάσει η Αστυπάλαια πλήρως στην ηλεκτροκίνηση. Στην Κοζάνη, γερμανική εταιρεία μόλις κατασκεύασε ένα από τα μεγαλύτερα ηλιακά πάρκα στην Ευρώπη. Και τα υπουργεία Ενέργειας συνεργάζονται για να διαμορφώσουν το πλαίσιο μαζικής ανάπτυξης των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Η φετινή ξηρασία και οι δασικές πυρκαγιές σχεδόν σε όλη την Ευρώπη δείχνουν πόσο επείγον είναι να δράσουμε άμεσα. Και ταυτόχρονα πρέπει να σκεφτόμαστε ήδη την επόμενη γενιά. Χαίρομαι που μόλις αποφασίσαμε μόλις τις περαιτέρω δράσεις για το Γερμανο-Ελληνικό Ιδρυμα Νεολαίας.

Η Ελλάδα κρατά ανοιχτές αξιώσεις επανορθώσεων από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, η Γερμανία από την πλευρά της θεωρεί αυτό το κεφάλαιο λήξαν. Εσείς η ίδια και το κόμμα σας οι Πράσινοι είχατε πιο προωθημένες θέσεις, ειδικά στο ζήτημα του αναγκαστικού δανείου. Θα υπαναχωρήσετε τώρα επειδή από τα έδρανα της αντιπολίτευσης περάσατε στην κυβέρνηση;

Πολλοί Γερμανοί γνωρίζουν και αγαπούν την Ελλάδα ως ονειρεμένο προορισμό διακοπών, αλλά δεν γνωρίζουν όλοι την έκταση της βαρβαρότητας και της γερμανικής κυριαρχίας του τρόμου κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Η διατήρηση αυτής της μνήμης είναι υπόθεση καρδιάς για μένα. Γι’ αυτό ξεκινώ σήμερα την επίσκεψή μου στην Αθήνα επισκεπτόμενη το πρώην αρχηγείο της πόλης και το μνημείο του Ολοκαυτώματος. Η ευθύνη του καθενός για την ιστορία του δεν έχει τέλος. Γι’ αυτό θέλω το ταξίδι μου να γίνει αντιληπτό ως η αρχή μιας εις βάθος, κοινής αναζήτησης, ακόμα κι αν εμείς, ως νέα ομοσπονδιακή κυβέρνηση, δεν έχουμε καταλήξει σε μια αλλαγή της νομικής θέσης επ’ αυτού.