«Είμαστε πλέον αποφασισμένοι να αντιμετωπίσουμε την ενεργειακή μας ασφάλεια σε ευρωπαϊκή κλίμακα, ως Ενωση», δηλώνει η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, «δείχνοντας» την κατεύθυνση προς την οποία θα κινηθεί η Κομισιόν προκειμένου να αντιμετωπίσει τον ενεργειακό πόλεμο που έχει εξαπολύσει η Ρωσία κατά της ΕΕ. Στην αποκλειστική συνέντευξη που παραχώρησε στα «ΝΕΑ Σαββατοκύριακο» με αφορμή το σχέδιο μείωσης της κατανάλωσης φυσικού αερίου στην ΕΕ, η Φον ντερ Λάιεν τονίζει την ανάγκη ενεργειακής αλληλεγγύης μεταξύ των κρατών – μελών, ενώ τοποθετεί χρονικά την πρόταση της Κομισιόν για τη λειτουργία της ηλεκτρικής αγοράς την επόμενη χρονιά. Σχετικά με την Ουκρανία τονίζει σθεναρά ότι η ΕΕ θα παραμείνει σταθερά στο πλευρό της «για όσο καιρό χρειαστεί». «Είναι προς το στρατηγικό συμφέρον της ΕΕ, διότι η ασφάλειά μας και η ευημερία μας βασίζονται σε μια διεθνή τάξη βασισμένη σε κανόνες, όπου καμία χώρα δεν μπορεί να επαναχαράξει τα σύνορα με τη βία», διαμηνύει.

Κυρία πρόεδρε, αναμφίβολα, οι ασυνήθιστοι καιροί απαιτούν ασυνήθιστα μέτρα. Ωστόσο, η πρόταση της Επιτροπής για μείωση κατά 15% της κατανάλωσης φυσικού αερίου, η οποία μπορεί να γίνει υποχρεωτική, αντιμετωπίστηκε αρχικά με αποδοκιμασία και αμφιβολία από ορισμένες χώρες. Το περιμένατε και τι σας οδήγησε στην πρότασή σας;

Η συμφωνία της Τρίτης των κρατών – μελών για συντονισμένα μέτρα για μείωση της ζήτησης φυσικού αερίου σε ολόκληρη την ΕΕ βασίζεται στο σχέδιο που παρουσιάσαμε μία εβδομάδα νωρίτερα. Αυτά είναι καλά νέα. Σε διάστημα μιας εβδομάδας, η ΕΕ συμφώνησε να κάνει ένα άνευ προηγουμένου και αποφασιστικό βήμα για να αντιμετωπίσει την απειλή πλήρους διακοπής του αερίου από τον Πούτιν. Η συλλογική δέσμευση για μείωση της κατανάλωσης φυσικού αερίου κατά 15% είναι σημαντική. Θα μας βοηθήσει να γεμίσουμε τις αποθήκες μας πριν από τον χειμώνα. Με αυτήν τη συμφωνία, θα είμαστε επίσης σε θέση να παρέχουμε ένα δίχτυ ασφαλείας για κάθε κράτος – μέλος και έτσι να θέσουμε πλήρως σε δράση την αρχή της ενεργειακής αλληλεγγύης, που κατοχυρώνεται στις Συνθήκες της ΕΕ. Επομένως, είμαστε πλέον αποφασισμένοι να αντιμετωπίσουμε την ενεργειακή μας ασφάλεια σε ευρωπαϊκή κλίμακα, ως Ενωση.

Το ΔΝΤ εκτίμησε ότι η Ελλάδα και κάποιες άλλες χώρες θα έβλεπαν ελάχιστες επιπτώσεις στην ανάπτυξη σε περίπτωση ολικής διακοπής του ρωσικού φυσικού αερίου. Και η Ελλάδα είχε εκφράσει ανησυχίες για την πρότασή σας καθώς η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από το φυσικό αέριο. Γιατί χώρες όπως η Ελλάδα να ευθυγραμμιστούν με τη μείωση της κατανάλωσης;

Νομίζω ότι η συμφωνία που μόλις ανέφερα αποδεικνύει ότι υπάρχει συντριπτική κατανόηση μεταξύ των εθνικών κυβερνήσεων ότι η αλληλεγγύη είναι απαραίτητη εάν θέλουμε να καταπολεμήσουμε τον ενεργειακό εκβιασμό από τη Ρωσία. Ολοι καταλαβαίνουν ότι οι οικονομίες μας είναι τόσο στενά διασυνδεδεμένες, που μια διαταραχή σε μια χώρα της ΕΕ θα είχε επιβλαβείς συνέπειες για την οικονομία μας στο σύνολό της. Γι’ αυτό είναι σημαντικό όλες οι χώρες της ΕΕ να μειώσουν τη ζήτηση, να αυξήσουν την αποθήκευση και να είναι έτοιμες να μοιραστούν φυσικό αέριο με τα κράτη – μέλη που το έχουν ανάγκη. Πρέπει να διατηρήσουμε την ομαλή λειτουργία της ενιαίας αγοράς μας. Αυτή είναι η κινητήρια δύναμη της ΕΕ. Τελικά, ενόψει οποιασδήποτε κρίσης, επωφελούμαστε συλλογικά από την αλληλεγγύη μεταξύ μας. Είμαστε πιο δυνατοί από το απλό άθροισμα των 27 κρατών – μελών. Και η αλληλεγγύη δεν είναι ποτέ μονόδρομος. Είμαι βέβαιη ότι θα διατηρήσουμε το ευρωπαϊκό πνεύμα και σε αυτήν την κρίση.

Οι Ευρωπαίοι υποφέρουν ήδη λόγω της εκτίναξης των τιμών ενέργειας. Ευρωπαίοι ηγέτες, συμπεριλαμβανομένου του έλληνα Πρωθυπουργού, έχουν ζητήσει κοινή προσέγγιση για τον περιορισμό της αύξησης των τιμών της ενέργειας και έχουν κάνει λόγο για μείωση της «μετάδοσης» του φυσικού αερίου στην τιμή της ηλεκτρικής ενέργειας. Ποια είναι τα σχέδιά σας για αυτό το θέμα, ειδικά εάν ο Πούτιν συνεχίσει για πολύ καιρό να χρησιμοποιεί το φυσικό αέριο ως όπλο;

Η διασφάλιση του εφοδιασμού μας μέχρι το τέλος της περιόδου θέρμανσης την επόμενη χρονιά είναι προτεραιότητά μας. Σε αυτό εστιάζει το σχέδιο ετοιμότητάς μας. Φυσικά, θέλουμε να περιορίσουμε τη μετάδοση των ασταθών τιμών του φυσικού αερίου στις τιμές της ηλεκτρικής ενέργειας. Το σχέδιό μας REPowerEU έχει ήδη ορίσει μια σειρά από επιλογές από την άποψη αυτή. Τη στροφή σε πιο μακροπρόθεσμες συμβάσεις, για παράδειγμα. Αυτό θα καθιστούσε την προσφερόμενη τιμολόγηση από τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και από άλλους παραγωγούς χαμηλού κόστους σημαντικά λιγότερο εξαρτημένη από τις βραχυπρόθεσμες διακυμάνσεις της τιμής του φυσικού αερίου. Και υπάρχουν πολλές άλλες επιλογές. Ενθαρρύνω τα κράτη – μέλη να συνεχίσουν να χρησιμοποιούν τα μέσα που έχουμε θέσει στη διάθεσή τους στις εργαλειοθήκες των τιμών της ενέργειας για να μετριάσουν τον αντίκτυπο των υψηλών τιμών. Οπως ανατέθηκε από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, η Επιτροπή θα ξεκινήσει επίσης μελέτη και δημόσια διαβούλευση σχετικά με τη λειτουργία της ευρωπαϊκής αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας αργότερα εντός του έτους. Σε αυτή τη βάση, θα ετοιμάσουμε μια πρόταση για το επόμενο έτος. Γνωρίζω ότι ο ενεργειακός πόλεμος της Ρωσίας προκαλεί δυσκολίες στους ανθρώπους στην Ευρώπη. Στο σχέδιο ετοιμότητάς μας, ενθαρρύνουμε σθεναρά τα κράτη – μέλη να προστατεύσουν τους ευάλωτους, που πλήττονται περισσότερο από τις τιμές, οι οποίες έχουν εκτοξευτεί. Και αναλαμβάνοντας δράση για τη μείωση της ζήτησης, στέλνουμε επίσης ένα ισχυρό μήνυμα στις αγορές. Αυτό θα πρέπει ήδη να έχει επιδράσει κατευναστικά στις τιμές. Επιπλέον, στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας, διασφαλίζουμε ότι όλοι μπορούν να επωφεληθούν από τη μετάβασή μας στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Αυτό συνεπάγεται υποστήριξη σε ευάλωτους καταναλωτές για να βελτιώσουν το σύστημα θέρμανσής τους ή να αγοράσουν ένα καθαρότερο αυτοκίνητο, για παράδειγμα, με την υποστήριξη του Κοινωνικού Ταμείου για το Κλίμα.

Με τις δυσμενείς συνθήκες που δημιουργούν σε όλη την Ευρώπη ο υψηλός πληθωρισμός και η οικονομική επιβράδυνση, πώς θα παραμείνουν ενωμένοι οι Ευρωπαίοι για την Ουκρανία και θα καταφέρουν να περάσουν τον χειμώνα, καθώς η Ρωσία απειλεί για τις προμήθειες φυσικού αερίου;

Η ΕΕ είναι και θα παραμείνει σταθερά στο πλευρό της Ουκρανίας για όσο χρόνο χρειαστεί. Είμαι βέβαιη ότι αυτή η ενότητα θα αντισταθεί στη δοκιμασία του χρόνου, ακόμα κι αν οι καιροί είναι δύσκολοι τον χειμώνα. Η υποστήριξη της Ουκρανίας στη φιλοδοξία της να είναι μια ελεύθερη, ανεξάρτητη και κυρίαρχη χώρα είναι ένας από τους ευγενέστερους σκοπούς που έπρεπε να υπερασπιστούμε ως Ενωση. Και είναι προς το στρατηγικό συμφέρον της ΕΕ, διότι η ασφάλειά μας και η ευημερία μας βασίζονται σε μια διεθνή τάξη βασισμένη σε κανόνες, όπου καμία χώρα δεν μπορεί να επαναχαράξει τα σύνορα με τη βία.

Η Ρωσία φαίνεται να θέτει τις φιλοδοξίες της πέρα από τα εδάφη του Ντονμπάς και δεν αποκλείει ευρύτερο πόλεμο. Δεδομένου ότι η Μόσχα έχει κερδίσει τριπλάσια από ό,τι κερδίζει συνήθως από τις πωλήσεις πετρελαίου και φυσικού αερίου σε έναν μόνο χειμώνα, πώς θα μπορούσε να είναι αυτή τη στιγμή μια ρεαλιστική αποκλιμάκωση και πώς θα μπορούσε η ΕΕ να συμβάλει;

Ενα πράγμα πρέπει να είναι ξεκάθαρο σε όλους. Η Ρωσία εξαπέλυσε αυτή την αδικαιολόγητη και φονική επίθεση κατά της Ουκρανίας, επομένως η αποκλιμάκωση είναι καθήκον τους. Και πάντα τονίζαμε ότι η Ουκρανία είναι αυτή που θα αποφασίσει τον δρόμο που θα επιλέξει να ακολουθήσει σε αυτή τη σύγκρουση, και θα τη στηρίξουμε. Εν τω μεταξύ, οι κυρώσεις της ΕΕ, σε συντονισμό με 40 χώρες, πλήττουν σκληρά και βαθιά τη ρωσική οικονομία. Τον περασμένο Μάιο, η παραγωγή αυτοκινήτων στη Ρωσία μειώθηκε περίπου κατά 90% σε σύγκριση με το 2021. Περισσότερες από χίλιες διεθνείς εταιρείες έχουν αποχωρήσει από τη Ρωσία, μη θέλοντας οι μάρκες τους να συνδέονται με ένα φονικό καθεστώς. Η Ρωσία πλήττεται με πάνω από 10% πτώση του ΑΕΠ φέτος. Οι κυρώσεις καθιστούν αδύνατο τον εκσυγχρονισμό της οικονομίας της Ρωσίας, επειδή οι κυρώσεις απαγορεύουν την εισαγωγή πολλών προϊόντων υψηλής προστιθέμενης αξίας που η Ρωσία δεν μπορεί να κατασκευάσει. Για όλες τις προηγμένες τεχνολογίες, η Ρωσία εξαρτάται κατά 45% από την Ευρώπη και 21% από τις ΗΠΑ. Ετσι η οικονομία της θα γίνεται ολοένα και πιο στάσιμη και απομονωμένη. Θα συνεχίσουμε να ασκούμε μεγάλη πίεση στο Κρεμλίνο, για όσο χρόνο χρειαστεί. Πριν από μία εβδομάδα, εγκρίναμε ένα νέο πακέτο μέτρων με στόχο να τα αυστηροποιήσουμε, να τα επιβάλουμε πιο αποτελεσματικά και να τα παρατείνουμε μέχρι τον Ιανουάριο του 2023. Ολα αυτά εξαντλούν τους πόρους του Κρεμλίνου για να χρηματοδοτήσει τον επιθετικό του πόλεμο.