Ο ΟΗΕ τον έχει αποκαλέσει τον πρώτο λιμό στον κόσμο που προκαλείται από την κλιματική αλλαγή. Η κυβέρνηση της Μαδαγασκάρης συμφωνεί πως είναι αποτέλεσμα του δυτικού τρόπου ζωής, που χρησιμοποιεί ως καύσιμο τον άνθρακα. Κάποιοι επιστήμονες και ειδικοί διαφωνούν, λένε πως στην πραγματικότητα είναι συνέπεια της φτώχειας και της κακοδιαχείρισης. Για τους κατοίκους της Νότιας Μαδαγασκάρης, που αγνοούν τον διεθνή θόρυβο, είναι γνωστή απλά ως «κέρε» – η πείνα.

Η 22χρονη Σοαναβόριε Τογκνεμάρε έκανε ό,τι μπορούσε προκειμένου να κρατήσει τα δύο μικρά παιδιά της ζωντανά. «Τάιζα τα παιδιά μου με καρπούς κάκτων και φύλλα άγριων φυτών» είπε στους απεσταλμένους των «Financial Times», ενώ κρατούσε στην αγκαλιά της τη δίχρονη κόρη της, τη Χάοβα, η οποία διαγνώστηκε κάποια στιγμή με σοβαρό υποσιτισμό. «Βράζαμε τα φύλλα και προσθέταμε αλάτι. Δεν είχαν γεύση αλλά γέμιζε το στομάχι μας» πρόσθεσε. «Κέρε σημαίνει πείνα. Οχι φαγητό καθημερινά. Αυτό είναι η κέρε».

Η Μαδαγασκάρη, μία νησιωτική χώρα απέναντι από τη νοτιοανατολική ακτή της Αφρικής, παραπέμπει συνήθως σε τροπικά δάση, δένδρα Μπάομπαμπ και λεμούριους. Στον Νότο, όμως, περισσότερα από 1.000 χιλιόμετρα από την πρωτεύουσα Ανταναναρίβο, τρεις δύσκολες ημέρες απόσταση μέσω ενός χωματόδρομου που περνιέται για αυτοκινητόδρομος, οι κάτοικοι τα έβγαζαν δύσκολα πέρα ακόμα και τις καλύτερες εποχές. Σε αυτή την ξεχασμένη από την κεντρική κυβέρνηση περιοχή, κινητά και μηχανές είναι σπάνιες, μόνο οι πλέον εύποροι μετακινούνται με κάρα που σέρνουν μακρυκέρατα βοοειδή – και έχει βρέξει τόσο λίγο τα τελευταία τρία χρόνια, που εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι εξωθήθηκαν στην ακραία πείνα.

Κάπου 1,68 εκατομμύρια άνθρωποι, ή το ένα τρίτο του πληθυσμού του Grand Sud, του Μεγάλου Νότου, παραμένουν σε κατάσταση «κρίσης» ή «ανθρωπιστικής έκτακτης ανάγκης», σύμφωνα με την Ολοκληρωµένη Κατάταξη Φάσης της Επισιτιστικής Ασφάλειας, μία κλίμακα πέντε επιπέδων που χρησιμοποιείται σε τέτοιες περιπτώσεις. Η κυβέρνηση δέχεται πως πολλοί άνθρωποι πεινούν, αποφεύγει ωστόσο να χρησιμοποιεί τον όρο «λιμό», καθώς αυτός υπαινίσσεται μια αποτυχία του κράτους. Παρ’ όλα αυτά, ένας τοπικός αξιωματούχος λέει πως γνωρίζει μετά βεβαιότητας ότι μέσα σε μία και μόνο ημέρα πέθαναν από την πείνα 26 άνθρωποι.

«Δεν είχαν τίποτα να φάνε, οπότε έτρωγαν φύλλα» λέει ο Νανάινα Ρακοτοντράμανα, τοπικός προύχοντας στο Αμποβόμπε, πρωτεύουσα μίας από τις τρεις διοικητικές περιοχές που συγκροτούν τον Μεγάλο Νότο. Παιδιά έμπαιναν τρεκλίζοντας στην πόλη εκλιπαρώντας για λίγο φαγητό» προσθέτει. Ενήλικοι πουλούσαν τα υπάρχοντά τους μέχρι και τα κατσαρολικά τους προκειμένου να αγοράσουν κασάβα, ή ρύζι, ή και νερό, ένα αγαθό τόσο πολύτιμο που ένας κάτοικος το συνέκρινε με υγρό χρυσάφι. Κάποιοι μάζεψαν ό,τι είχαν και δεν είχαν και κίνησαν για αλλού. Βίντεο δείχνουν κάποιους άλλους να βράζουν και να τρώνε τα δερμάτινα σανδάλια τους – αν και ο Ρακοτοντράμανα επιμένει πως αυτό ήταν μια φάρσα.

Πρώτος συνέδεσε τον λιμό της Μαδαγασκάρης με την κλιματική αλλαγή ο Ντέιβιντ Μπίσλεϊ, διευθύνων σύμβουλος του Παγκόσμιου Επισιτιστικού Προγράμματος του ΟΗΕ. «Εχουν υπάρξει αλλεπάλληλες ξηρασίες στη Μαδαγασκάρη, που έχουν ωθήσει ολόκληρες κοινότητες στο χείλος της λιμοκτονίας» δήλωσε τον Ιούνιο έπειτα από μια επίσκεψή του στην περιοχή. «Αυτό δεν οφείλεται σε κάποιον πόλεμο ή διαμάχη, αλλά στην κλιματική αλλαγή». Η κυβέρνηση έσπευσε να υιοθετήσει το επιχείρημα, στηλιτεύοντας τη Δύση για τον τρόπο ζωής της και τις πλούσιες χώρες γενικότερα επειδή δεν έχουν τιμήσει τη δέσμευση που ανέλαβαν το 2009 να χρηματοδοτούν με 100 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως τις φτωχές χώρες προκειμένου να τις βοηθήσουν να μετριάσουν τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής και να προσαρμοστούν σε αυτήν. Κάποιοι επιστήμονες και ειδικοί έσπευσαν, από την πλευρά τους, να επισημάνουν πως η επισιτιστική κρίση στη Μαδαγασκάρη δεν οφείλεται μόνο στην ξηρασία αλλά και σε μία σειρά παραγόντων, από την κυβερνητική αδιαφορία και τη φτώχεια μέχρι τη δημογραφία και τις μη βιώσιμες ανθρώπινες πρακτικές – από το 1960, όταν ανεξαρτητοποιήθηκε από τη Γαλλία, μέχρι σήμερα, ο πληθυσμός έχει εξαπλασιαστεί, φτάνοντας τα 30 εκατομμύρια· ένα 40% των δασικών εκτάσεων εξαφανίστηκε τα τελευταία πενήντα χρόνια· πολλά είδη της τοπικής πανίδας το ίδιο· και η φτώχεια στον Νότο ωθεί τους ανθρώπους σε ολοένα και πιο καταστροφικές πρακτικές, μεταξύ άλλων και την κοπή δένδρων για το κάρβουνο που χρησιμοποιεί ο κόσμος στις πόλεις προκειμένου να μαγειρέψει.

Σε κάθε περίπτωση, η τραγωδία που εκτυλίσσεται σε αργούς ρυθμούς στη Νότια Μαδαγασκάρη σε μεγάλο βαθμό την προσπερνά. Οπως και σε πολλές άλλες χώρες, χρόνια αδιαφορίας της κεντρικής κυβέρνησης έχουν αφήσει περιθωριοποιημένες κοινότητες ευάλωτες σε ξαφνικά σοκ, είτε αυτά οφείλονται στο κλίμα είτε σε γεγονότα όπως ο πόλεμος στην Ουκρανία. Με την ανθρωπογενή καταστροφή του περιβάλλοντος στο επίκεντρό της, η ανθρωπιστική κρίση της Μαδαγασκάρης ηχεί σαν συναγερμός για όλο τον πλανήτη.