Μπήκαμε στον έκτο μήνα ενός πολέμου που δεν έπρεπε να είχε ποτέ αρχίσει και που κάποιοι, ιδίως εκείνοι που τον προκάλεσαν, ισχυρίζονταν ότι θα διαρκούσε λίγες μέρες. Στη διάρκεια αυτών των μηνών, μια χώρα, η Ουκρανία, καταστράφηκε ολοσχερώς. Μια άλλη, η Ρωσία, έγινε διεθνής παρίας. Μια ήπειρος, η Ευρώπη, έχασε τη βεβαιότητα της ειρήνης και ψάχνει, με μεγάλες δυσκολίες και χωρίς να έχει τα απαραίτητα εργαλεία, ένα νέο δυναμισμό ενότητας και ισχύος. Κι ο κόσμος ολόκληρος είναι σε πολύ χειρότερη κατάσταση, μέσα από μια σειρά πολύ σοβαρών, αβέβαιας έκβασης και μακράς διάρκειας κρίσεων: ανθρωπιστικής, επισιτιστικής, γεωπολιτικής, οικονομικής, ενεργειακής και περιβαλλοντικής.

Στο πολεμικό πεδίο, μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία στις 24 Φεβρουαρίου 2022, έλαβαν χώρα καθημερινές μάχες, αναπάντεχα ισχυρή ουκρανική αντίσταση, βύθιση της ρωσικής ναυαρχίδας (14 Απριλίου), σωτηρία του Κιέβου, πολιορκία, πτώση, ανακατάληψη μεγάλων πόλεων (Χάρκοβο, Οδησσός, Μαριούπολη). Μαζικοί βομβαρδισμοί αμάχων και εγκλήματα πολέμου, με εμβληματικότερη τη σφαγή της Μπούτσα (αρχές Απριλίου) και σχεδόν εξίσου φρικτές τις επιθέσεις στο θέατρο της Μαριούπολης (16 Μαρτίου), στον σιδηροδρομικό σταθμό του Κραματόρσκ (8 Απριλίου), στο εμπορικό κέντρο του Κρέμεντσουκ (27 Ιουνίου). Αποχώρηση των ρωσικών στρατευμάτων από τη βόρεια Ουκρανία στις αρχές Απριλίου, αναδίπλωση στο νοτιοανατολικό τμήμα, εντατικοποίηση της επίθεσης και κατάληψη εδαφών στις περιοχές του Λουγκάνσκ και του Ντονέτσκ και, από τα τέλη Ιουλίου, αντεπίθεση των Ουκρανών. Στο πολιτικό-διπλωματικό πεδίο, ξεχώρισε η άμεση κινητοποίηση, στο πλευρό της Ουκρανίας, του ΝΑΤΟ (ενίσχυση στρατιωτικής παρουσίας, εκπόνηση νέου «δόγματος», ένταξη Σουηδίας και Φινλανδίας), της Ευρωπαϊκής Ενωσης (παροχή 3 δισεκατομμυρίων σε δόσεις, αποστολή στρατιωτικού υλικού, έξι «πακέτα» κυρώσεων και προσπάθεια χρηματοπιστωτικού και ψηφιακού αποκλεισμού της Ρωσίας, αποδοχή ένταξης Ουκρανίας και μαζί Αλβανίας και Βόρειας Μακεδονίας), των ΗΠΑ (8 δισεκατομμύρια βοήθεια, εξοπλισμός με υψηλής ποιότητας στρατιωτικό υλικό, διαρκής πληροφόρηση από τις μυστικές υπηρεσίες, υπόσχεση για αποκατάσταση των υποδομών) και της Βρετανίας. Η ανάδειξη των λάθος υπολογισμών του Πούτιν και του ηγετικού μετάλλου του Ζελένσκι. Η χρήση ως εργαλείων πολέμου από τη Ρωσία της πυρηνικής απειλής, του πετρελαίου και του φυσικού αερίου (με αντίστοιχη, πολύ δύσκολη, προσπάθεια απεξάρτησης της Ευρώπης), της παραγωγής σιτηρών (που κάπως ξανάρχισαν πρόσφατα να κυκλοφορούν). Αναποτελεσματικές διμερείς συναντήσεις, προσπάθεια μεσολάβησης της Τουρκίας, επισκέψεις συμπαράστασης ηγετών στο Κίεβο, διεθνή ψηφίσματα και κινήσεις κατά του πολέμου (ΟΗΕ, Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, Συμβούλιο της Ευρώπης, Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο), ουσιαστική στήριξη της Ρωσίας από την Κίνα, την Ινδία, χώρες της Αφρικής.

Σε έναν πόλεμο που έχει σκοτώσει, ως τώρα, τουλάχιστον τριάντα χιλιάδες ρώσους στρατιώτες και πολλές εκατοντάδες χιλιάδες ουκρανούς άμαχους και πολεμιστές, που έχει διώξει από τις εστίες τους κοντά στα έντεκα εκατομμύρια Ουκρανούς (5 εκτός της χώρας τους και 6 εντός), είναι σχεδόν ιερόσυλο να σκεφτόμαστε τις «ευρύτερες συνέπειες». Ωστόσο, ίσως για να πάρουμε θάρρος αλλά και με κίνδυνο να απελπιστούμε τελείως, οφείλουμε, πιστεύω, να έχουμε κατά νου τις μεγάλες, και άδηλες, προκλήσεις που έχει μπροστά της η ανθρωπότητα: σωτηρία της Ουκρανίας, αντιμετώπιση των αντιπάλων της ειρηνικής συνύπαρξης, δηλαδή του νέου παγκόσμιου φασισμού, όποια και να είναι η τύχη του πολέμου, πραγματική τιμωρία για τα εγκλήματα πολέμου, αντοχή των δημοκρατικών κοινωνιών στις κακουχίες και την προπαγάνδα, θεμελίωση μιας άλλης τάξης πραγμάτων πάνω στα συντρίμμια.