O γενικός γραμματέας του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες είναι πάντα ψύχραιμος. Σπανίως δείχνει πραγματικά φοβισμένος, όπως συνέβη πρόσφατα. «Η ανθρωπότητα είναι μόνο μια παρεξήγηση, ένας λάθος υπολογισμός, μια στραβοτιμονιά μακριά από τον πυρηνικό όλεθρο», δήλωσε πριν από λίγες ημέρες. Περιέγραψε έτσι πως εκείνος και ένας ολοένα αυξανόμενος αριθμός ειδικών για τα πυρηνικά ζητήματα βλέπουν τον κόσμο να βυθίζεται όλο και περισσότερο προς έναν πιθανό Αρμαγεδδώνα.

Η πρόεδρος της αμερικανικής Βουλής Νάνσι Πελόζι φαίνεται να έδωσε ελάχιστη σημασία σε τέτοιους φόβους καθώς πραγματοποίησε την επίσκεψή της στην Ταϊβάν αγνοώντας τις προειδοποιήσεις του Πεκίνου, που διαθέτει 350 πυρηνικά όπλα, παρατηρεί ο ιστορικός Ντέιβιντ Αντελμαν στο CNN. Την ίδια ώρα συνεχίζεται η επίθεση του ρώσου προέδρου Βλαντίμιρ Πούτιν στην Ουκρανία και η συνεχιζόμενη πυρηνική ρητορική και ενέργειες του Κιμ Γιονγκ Ουν στη Βόρεια Κορέα.

Κορύφωση. Οι φόβοι του Γκουτέρες εκφράστηκαν στην παγκόσμια διάσκεψη των εθνών που έχουν υπογράψει τη Συνθήκη για τη Μη Διάδοση των Πυρηνικών Οπλων – μια συγκέντρωση που καθυστέρησε δύο χρόνια λόγω της πανδημίας του Covid-19. Η συνθήκη υπεγράφη την 1η Ιουλίου 1968 από 93 έθνη και τέθηκε σε ισχύ δύο χρόνια αργότερα – σήμερα έχει πλέον 191 υποστηρικτές. Ωστόσο, ποτέ δεν ήταν πιο ευάλωτη απ’ ό,τι σήμερα.

Το πλαίσιο, όπως παρατήρησε ο Γκουτέρες, ήταν ότι η φετινή διάσκεψη «πραγματοποιείται σε μια περίοδο πυρηνικού κινδύνου που δεν έχει παρατηρηθεί από την κορύφωση του Ψυχρού Πολέμου». Πράγματι, τα ίδια τα θεμέλια της παγκόσμιας ασφάλειας που εγγυήθηκαν ουσιαστικά την ειρήνη μετά τη ρίψη των πυρηνικών βομβών στη Χιροσίμα και το Ναγκασάκι τον Αύγουστο του 1945, έχουν διαβρωθεί βαθιά.

Οι Ηνωμένες Πολιτείες ήταν, και παραμένουν, το μόνο έθνος που πυροδότησε ποτέ πυρηνικό όπλο σε πόλεμο. Η Σοβιετική Ενωση δοκίμασε την πρώτη της συσκευή τέσσερα χρόνια αργότερα. Τη δεκαετία του ’60 κάθε πλευρά διέθετε χιλιάδες πυρηνικά όπλα – έως  41.000 η ΕΣΣΔ και 31.000 οι ΗΠΑ – αρκετά για να αφανίσουν τη ζωή στη γη. Εκτοτε, οι συμφωνίες ελέγχου των όπλων μείωσαν σημαντικά τα οπλοστάσια όμως ο αριθμός των χωρών με πυρηνικά όπλα έχει πολλαπλασιαστεί. Πάντως, το 93% των 13.900 πυρηνικών όπλων του κόσμου μας εξακολουθεί να ελέγχεται από την Ουάσιγκτον και τη Μόσχα.

Νέα απειλή. Βρισκόμαστε σήμερα μπροστά σε μια νέα απειλή. Σίγουρα, η Ρωσία έχει εκτοξεύσει μια τέτοια απειλή στην Ουκρανία. Λίγες εβδομάδες πριν απ’ την εισβολή της στην Ουκρανία, η Μόσχα πραγματοποίησε ασκήσεις με πυρηνικές μονάδες, ενώ ο Πούτιν ανακοίνωσε ότι οι πυρηνικές αποτρεπτικές δυνάμεις του τέθηκαν σε «ειδικό καθεστώς συναγερμού». Και η Κίνα συχνά αναφέρεται στην πυρηνική της ισχύ. Ακόμη, υπάρχουν και οι περιφερειακές πυρηνικές δυνάμεις. Δεν προκαλεί έκπληξη, λοιπόν, το γεγονός ότι ο γ.γ. του ΟΗΕ είναι τόσο απαισιόδοξος. Τα πυρηνικά όπλα ήταν και έπρεπε να παραμείνουν στην κορυφή των διεθνών προτεραιοτήτων, σημειώνει ο Αντελμαν. «Δεν είναι πια. Είναι αυτός ο φόβος που βρίσκεται στο επίκεντρο της απαισιοδοξίας του γενικού γραμματέα – και ίσως πρέπει να βρίσκεται στην καρδιά όλων μας».