Τα όρια και οι όροι

Πάμε πάλι από την αρχή. Εχει όρια η σάτιρα; Η απάντηση, κατά τη γνώμη μου, είναι τόσο αυτονόητη ώστε η ερώτηση θυμίζει εκείνο το «Εχει σύνορα η θάλασσα;» του Αλέξη Τσίπρα. Βεβαίως έχει. Και όρια και όρους. Και όταν ξεπερνιούνται τα όρια και καταστρατηγούνται οι όροι, η σάτιρα γίνεται, κατά το κοινώς λεγόμενο, κράξιμο. Ή χλευασμός, διακωμώδηση, κοροϊδία – bullying στα σύγχρονα. Δεν μπορείς, ας πούμε, να κάνεις σάτιρα με την αναπηρία κάποιου. Ναι, μπορείς να τον σατιρίσεις για άλλες πράξεις του, αλλά όχι με «εργαλείο» την αναπηρία του. Για τον απλούστατο λόγο ότι όχι μόνο δεν είναι επιλογή του, αλλά αποτέλεσμα αρρώστιας, δυστυχήματος ή επίθεσης. Και αν, τέλος πάντων, μπορώ να πω το ανέκδοτο με την «κουστουμιά» σε έναν φίλο μου, δεν μπορώ να την πω δημόσια. Για να θυμηθούμε ένα πρόσφατο, «χοντρό» παράδειγμα υπέρβασης των ορίων της σάτιρας, ο Λαζόπουλος βεβαίως μπορούσε να σατιρίσει και μάλιστα πολύ σκληρά τον Σόιμπλε για την πολιτική του, σε καμία περίπτωση όμως λέγοντας ότι όποιος είναι καθηλωμένος σε ένα αναπηρικό αμαξίδιο καθηλώνεται και το μυαλό του – είναι κι αυτή η ρημάδα η γενίκευση που εύκολα εξοκέλλει σε επικίνδυνα μονοπάτια.