Η παγίδα του Θουκυδίδη

Η Απέλλα, η συνέλευση των πολιτών της Σπάρτης, αποφάσισε να κηρύξει τον πόλεμο στην Αθήνα, αντίθετα προς την εισήγηση του βασιλιά Αρχίδαμου (σημειωτέον ότι η αρχαία Σπάρτη, αντίθετα με ό,τι συνήθως πιστεύεται, ήταν ένα καθεστώς άμεσης δημοκρατίας με εξισορροπητικά όργανα, όπως τους δύο βασιλείς, τη γερουσία, τους εφόρους κ.λπ.). Και μάλιστα η Απέλλα επέβαλε στον διαφωνούντα βασιλιά την αρχιστρατηγία σε έναν πόλεμο που αυτός δεν ήθελε. Η απόφαση της Απέλλας οφειλόταν στην πεποίθηση ότι η Αθήνα ισχυροποιείτο συνεχώς και πολύ σύντομα η Σπάρτη θα ήταν μία πόλη περικυκλωμένη από μία αχανή αθηναϊκή επικράτεια και δεν θα ήταν πλέον σε θέση να αντιδράσει. Γιατί για τους Αρχαίους Ελληνες η ισορροπία μεταξύ των πόλεων-κρατών ήταν πολύ σημαντική. Η συνεχής αύξηση της αθηναϊκής ισχύος οδηγούσε σε ολική ανατροπή αυτής της ισορροπίας. Τελικώς η Σπάρτη αποφάσισε να αρχίσει αυτόν τον ιδιότυπο προληπτικό πόλεμο. Αθήνα και Σπάρτη αποδύθηκαν σε λυσσαλέο αγώνα αλληλοεξόντωσης μέχρις εσχάτων, με αποτέλεσμα την αμοιβαία αποδυνάμωσή τους, μετά μία βραχεία ηγεμονία της Σπάρτης και μία μεταβατική ηγεμονία της Θήβας, και τελικώς τη σαρωτική επέλευση του Φιλίππου του Μακεδόνος. Αυτό ήταν και το τέλος του αρχαίου ελληνικού κόσμου.