Είχαν περάσει μόλις λίγες ώρες από τη μεγάλη βροχή της περασμένης Πέμπτης και η εικόνα κοντά στον κόμβο του ΣΕΦ ήταν αποκαρδιωτική: Πλαστικά σκουπίδια έρεαν μέσα σε ένα καφέ λασπερό χείμαρρο, γεμάτο απόβλητα και ρύπους. Εμοιαζε με βρωμερό υπόνομο. Κι όμως, ήταν η κοίτη του Κηφισού, του ποταμού που οι αρχαίοι Ελληνες επέλεξαν να κοσμεί το δυτικό αέτωμα του Παρθενώνα. Αυτός, που στην αρχαιότητα ήταν ημίθεος, στη σύγχρονη εποχή έχει μετατραπεί σε οχετό… Σύμφωνα με πληροφορίες των «ΝΕΩΝ», η Περιφέρεια Αττικής έχει πλέον έρθει σε επαφή με εξειδικευμένα συνεργεία που θα «καταδυθούν» στα υπόγεια τμήματα του Κηφισού, θα εντοπίσουν παράνομες εισροές αποβλήτων και θα λάβουν δείγματα για ανάλυση, αντιμετωπίζοντας έτσι ένα σοβαρό πρόβλημα που βρίσκεται κρυμμένο στο σκοτάδι εδώ και χρόνια.

Η ζοφερή αυτή πραγματικότητα δεν προέκυψε ξαφνικά: Πριν από αρκετά χρόνια, με πρωτοβουλία των «ΝΕΩΝ» είχαν πραγματοποιηθεί δειγματοληψίες στο ποτάμι, ώστε να καταγραφεί ο βαθμός μόλυνσής του. Τα αποτελέσματα ήταν απογοητευτικά: Στο νερό είχαν εντοπιστεί δεκαπλάσιες ποσότητες cod (chemical oxygen demand) και bod (biological oxygen demand), γεγονός που καταδείκνυε ότι δεν υπήρχε το χημικώς απαιτούμενο οξυγόνο, είχαν αποκαλυφθεί διπλάσιες τιμές κολοβακτηριδίων από το φυσιολογικό και αυξημένες ποσότητες υδρογονανθράκων που υποδήλωναν παρουσία πετρελαιοειδών. Η εικόνα επιβεβαιώθηκε το 2015, όταν ένα πρωινό του Νοεμβρίου, μετά από μια μεγάλη βροχή, έκπληκτοι οι περαστικοί εντόπισαν στο ποτάμι δεκάδες νεκρά δηλητηριασμένα ψάρια, στο ύψος της Νέας Φιλαδέλφειας. Από τότε μέχρι σήμερα, τίποτα δεν φαίνεται να έχει αλλάξει.

Αυτοψία. Μόλις πριν από λίγες ημέρες κάτοικοι του Μοσχάτου και του Ρέντη κατήγγειλαν ότι μία ανυπόφορη μυρωδιά βόθρου κατέκλυζε την περιοχή κοντά στο ποτάμι, στην κάτω πλευρά της Λαχαναγοράς. Η κατάσταση εκτός από ενοχλητική ήταν και δυνητικά επικίνδυνη. Η αυτοψία που πραγματοποιήθηκε στο σημείο και καταγράφηκε σε βίντεο το οποίο αναρτήθηκε στο YouTube, προκάλεσε αίσθηση. «Τον τελευταίο καιρό όποιος κινείται δίπλα στον Κηφισό -Πειραιώς, έξοδος Λαχαναγοράς, παράδρομοι, πεζογέφυρες – νιώθει μια έντονη δυσοσμία που θυμίζει βόθρο. Οργανώσαμε μια εξερεύνηση στον Κηφισό για να βρούμε την αιτία του προβλήματος. Αποκαλύφθηκε ότι υπάρχει ενεργός αγωγός, κάθετος στην κοίτη του Κηφισού, ο οποίος εκβάλλει αδιαλείπτως λύματα αποχέτευσης στον ποταμό που, εύλογα, καταλήγουν ανενόχλητα στη θάλασσα. Ο συγκεκριμένος αγωγός είναι αγωγός ομβρίων και τα λύματα της αποχέτευσης πέφτουν σε κάποιο σημείο εντός του, είτε από παράνομη σύνδεση είτε από βλάβη και έτσι εκβάλουν στον Κηφισό μέσω αυτού. Δεν είναι ο ίδιος αγωγός αποχέτευσης. Σημειωτέον ότι η είσοδος του αγωγού βρίσκεται στα 1.450 μέτρα πριν από την εκβολή του ποταμού στη θάλασσα…», ανέφερε στο βίντεο ο Δημήτρης Θεοδοσόπουλος, αγρονόμος- τοπογράφος μηχανικός και αντιπρόεδρος του Πανελλήνιου Συλλόγου «Ροή –  Πολίτες υπέρ των Ρεμάτων», ο οποίος πραγματοποίησε την αυτοψία.

Ο εγκιβωτισμός του Κηφισού, όπως επισημαίνουν όσοι γνωρίζουν, έχει επιδεινώσει την κατάσταση: Αφενός κατέστησε την περιοχή ιδιαίτερα ευάλωτη σε πλημμύρες, γεγονός το οποίο επεσήμαναν τον περσινό Σεπτέμβριο με κοινή επιστολή τους οι δήμαρχοι Πειραιά, Νίκαιας – Ρέντη και Ταύρου – Μοσχάτου και αφετέρου «κάλυψε» τις παράνομες συνδέσεις που μολύνουν το ποτάμι. Πλέον, τα αποτελέσματά αυτής της δραστηριότητας εντοπίζονται στον Σαρωνικό…

Πράσινα, καφέ, κόκκινα. «Τα νερά του Κηφισού είναι πότε πράσινα, πότε καφέ, πότε κόκκινα – μόνο μπλε δεν είναι», λέει στα «ΝΕΑ» ο Δημήτρης Θεοδοσόπουλος ο οποίος είναι και κάτοικος της περιοχής. «Τα εργοστάσια, τα οποία έχουν καταπατήσει την κοίτη του ποταμού, κάθε φορά που βρέχει ανοίγουν τις αντλίες τους και μολύνουν το ποτάμι με λύματα. Η εικόνα είναι με μία λέξη τραγική. Και σκεφτείτε πως αυτή τη φορά η μυρωδιά ερχόταν από το ανοιχτό κομμάτι γι’ αυτό και εντοπίσαμε την αιτία – το μεγάλο πρόβλημα βρίσκεται στο υπόγειο τμήμα του Κηφισού. Εκεί δεν πάει κανείς να ελέγξει», συμπληρώνει. «Τα όμβρια ύδατα που πέφτουν από τους αγωγούς είναι άσπρα και διαυγή ενώ από τους άλλους αγωγούς είναι πράσινα, κίτρινα, καφέ αναλόγως τι πέφτει μέσα. Ρίχνουν μαρμαρόσκονη, φυτοφάρμακα, νιτρικά και όλα αυτά καταλήγουν στον Σαρωνικό, στις παραλίες και στον βυθό της θάλασσας. Σύμφωνα με πληροφορίες που έχουμε, δύτες του ΕΛΚΕΘΕ εντόπισαν λυματολάσπη στον πυθμένα του Σαρωνικού που κατέληξε εκεί από το ποτάμι. Ακόμη κι αν σκάψεις μόνος σου την άμμο, το καφέ χρώμα γίνεται στη συνέχεια πράσινο. Αυτό δεν είναι φύκια ούτε βρύα, είναι λυματολάσπη και εκτροφισμός, δηλαδή οργανισμοί που τρέφονται από αυτές τις ρυπογόνες ουσίες», συνεχίζει ο κ. Θεοδοσόπουλος. «Το αφήγημα ήταν ότι όλα αυτά θα αντιμετωπιστούν με την υπογειοποίηση του ποταμού. Τελικά η κατάσταση χειροτέρεψε, οι παράνομες ρίψεις συνεχίστηκαν και τα εργοστάσια εξακολουθούν να ανοίγουν τις αντλίες και να ρυπαίνουν».

Σκουπίδια. Δεν είναι μόνο τα λύματα αλλά και τα σκουπίδια που μετατρέπουν το ποτάμι σε χαβούζα. Είναι ενδεικτικό ότι το 2019 το ΕΛΚΕΘΕ τοποθέτησε για δοκιμή ειδικά φράγματα που συλλέγουν τα πλαστικά αντικείμενα από το νερό – ενάμιση μήνα μετά την τοποθέτησή τους είχε βρέξει μόλις μία φορά και είχαν συλλεγεί 8 τόνοι αντικειμένων…

«Στην περίπτωση της παρανομίας που εντοπίσαμε προσφάτως, μετά την καταγγελία μας ενεργοποιήθηκε η Περιφέρεια, το Υγειονομικό πήγε στο σημείο που υποδείξαμε, εντόπισε τη διαρροή και έλαβε δείγματα για χημική ανάλυση ώστε να διαπιστωθεί ποιος είναι ο υπεύθυνος ενώ έχει κατατεθεί καταγγελία κατά παντός υπευθύνου στην Εισαγγελία Πρωτοδικών. Εμείς αυτό που ζητάμε είναι να εντατικοποιηθούν οι έλεγχοι, να εντοπίζεται αυτός που ρυπαίνει, να του επιβάλλεται πρόστιμο το οποίο και να εισπράττεται και με τα ποσά αυτά να χρηματοδοτείται ο καθαρισμός του ποταμού», λέει ο Δημήτρης Θεοδοσόπουλος. Αλλωστε, παρά τις δυσμενείς συνθήκες, αυτό το ποτάμι δείχνει πως θέλει να ζήσει. Ακόμη εντοπίζονται ψάρια να κολυμπούν στα νερά του εκπλήσσοντας τους περαστικούς ενώ στο πάνω τμήμα του οι διαβάτες συναντούν συχνά μεταναστευτικά πουλιά και άλλους υδρόβιους οργανισμούς που εκπέμπουν ηχηρή έκκληση για βοήθεια…

Στο μικροσκόπιο ελέγχων τα υπόγεια τμήματα του ποταμού

Πριν από λίγες ημέρες και ενώ δυνατές βροχοπτώσεις έπλητταν για πολλοστή μέρα την Αττική, τα αρμόδια στελέχη της Περιφέρειας παραδέχονταν πως στο κομμάτι του Κηφισού που βρίσκεται μέσα στον αστικό ιστό καταλήγουν αγωγοί ομβρίων και παράνομες συνδέσεις, «ωστόσο ο εντοπισμός των παράνομων απορρίψεων είναι φοβερά δύσκολος λόγω συνθηκών. Γι’ αυτό σκοπεύουμε να προσλάβουμε εξειδικευμένους ανθρώπους, που θα ελέγξουν τι συμβαίνει ακόμη και στα σκεπασμένα κομμάτια του Κηφισού»…

Σύμφωνα με πληροφορίες των «ΝΕΩΝ», η Περιφέρεια Αττικής έχει ήδη έρθει σε επαφή με έμπειρα συνεργεία που μπορούν να «καταδυθούν» στα υπόγεια τμήματα του Κηφισού και του Ρέματος Προφήτη Δανιήλ ώστε να εντοπίσουν εισροές αποβλήτων και να λάβουν δείγματα για ανάλυση. Πρόκειται για μια δύσκολη διαδικασία που απαιτεί μεγάλη εξειδίκευση και εξοπλισμό, ενώ σε αντίστοιχες περιπτώσεις έχουν χρησιμοποιηθεί ακόμη και ρομποτοκάμερες.

Καταγγελίες. Σημειώνεται πως αρμόδια για τη διενέργεια ελέγχων, προκειμένου να διαπιστωθούν ενδεχόμενες παραβιάσεις της περιβαλλοντικής νομοθεσίας που προκαλούν ρύπανση στο ποτάμι είναι η Περιφέρεια. Ωστόσο, στελέχη της Περιφέρειας επισημαίνουν μιλώντας στα «ΝΕΑ» πως η έλλειψη του απαιτούμενου προσωπικού στις υπηρεσίες της δεν επιτρέπει τους προληπτικούς ελέγχους στο ποτάμι. Ετσι, οι υπηρεσίες της κινητοποιούνται μόνο μετά από καταγγελία ή από σχετική αναφορά ενώ στην περίπτωση που διαπιστωθεί παράβαση, η Περιφέρεια παραπέμπει τις υποθέσεις είτε στις εισαγγελικές αρχές είτε στους επιθεωρητές Περιβάλλοντος.

Υπενθυμίζεται πως στις αρχές της δεκαετίας του 2000 προχώρησε ο εγκιβωτισμός του Κηφισού σε μήκος 13 χιλιομέτρων, από το ύψος της Νέας Φιλαδέλφειας μέχρι τις εκβολές του στον Φαληρικό Ορμο. Στην παρούσα φάση αντιδράσεις προκαλούν τα νέα σχέδια για διευθέτηση του τμήματος του Κηφισού σε μήκος 5,5 χιλιομέτρων, από τις Τρεις Γέφυρες μέχρι τον Κόκκινο Μύλο και από τον Κόκκινο Μύλο μέχρι τα έργα της Αττικής Οδού, με τους κατοίκους και ενώσεις πολιτών να καταγγέλλουν νέα σοβαρή περιβαλλοντική υποβάθμιση, με αποψίλωση βλάστησης και χρήση αδρανών υλικών.