Τα «άλλα» διδάγματα της Μικρασιατικής Καταστροφής

Η επέτειος των 100 χρόνων από τη Μικρασιατική Καταστροφή τις ημέρες αυτές δίνει την ευκαιρία για ψύχραιμες αλλά και άφρονες τοποθετήσεις με πρώτα απ’ όλα αυτή του προέδρου Ερντογάν, ο οποίος έφθασε στο ακραίο  σημείο να υβρίζει απρεπώς τον ελληνικό λαό και τα θύματα της καταστροφής! Απαράδεκτο. Αλλά και από ελληνικής πλευράς να γράφεται με περισσή άνεση ότι «και σήμερα η Σμύρνη είναι δική μας»! Κι όμως η Μικρασιατική Καταστροφή για μας, η «Ημέρα Νίκης» για την άλλη πλευρά, θα έπρεπε να είναι ευκαιρία/πηγή στοχασμού και διδαγμάτων. Με πρώτο δίδαγμα ότι οι γειτονικοί λαοί και όμορες χώρες θα πρέπει να θυμούνται για να μπορούν να κλείνουν επώδυνα ιστορικά κεφάλαια στη διαδρομή τους και όχι για να αναμοχλεύουν τραύματα και να ξύνουν πληγές του παρελθόντος. Γιατί, ως γενικός κανόνας οι όμορες (και όχι μόνο) χώρες θα πρέπει να έχουν φιλικές, ειρηνικές, συνεργατικές σχέσεις μεταξύ τους στη βάση του διεθνούς δικαίου. Οχι σχέσεις αντιπαλότητας, έντασης στα πρόθυρα πολεμικής σύρραξης. Να μπορούν να ξεπερνούν τα στερεότυπα και πάθη του παρελθόντος. Τα γράφω ως Μικρασιάτης στις ρίζες μου. Οι γονείς μου υπήρξαν πρόσφυγες από τη Μ. Ασία. Πέρασαν μετά την καταστροφή στη Λέσβο και έζησαν για πολλά χρόνια μέσα σε φτώχεια, κακουχίες, άγριες διώξεις καθώς είχαν ενταχθεί και στην Αριστερά. Εφεραν μαζί τους την κουλτούρα, το ήθος της Μικρασίας/Αϊβαλί και παρά τα όσα έγιναν δεν ήθελαν να συνεχισθεί η αντιπαλότητα μεταξύ των δύο πλευρών. Τους πλήγωνε. «Μπορούμε να πάμε κάποτε πίσω με ειρηνικό τρόπο» έλεγαν. Δεν πήγαν βέβαια ποτέ. Αργότερα έζησα σε μια άλλη προσφυγική και αριστερή γειτονιά, τη Νίκαια, Κοκκινιά, φοιτώντας σ’ ένα νυκτερινό γυμνάσιο-λύκειο  παράγκα. Αλλες τραγικές εμπειρίες προσφύγων, άλλες πικρές αναμνήσεις από τα «ματωμένα χώματα» αλλά όχι μίσος ή κακία. «Εγώ Χριστό κι Εσύ Αλλάχ, όμως κι οι δυο μας αχ και βαχ». Αυτές οι εμπειρίες υπήρξαν καθοριστικές στη διαμόρφωση της αντίληψης  ότι τα τραύματα, οι πληγές του παρελθόντος θα πρέπει να ξεπερνούνται κάποτε. Οτι θα πρέπει να μπορούμε να δούμε κάπου και τις «αλήθειες των άλλων» (όπως γράφει και ο μεγάλος Ν. Θέμελης) για να μπορέσουμε να προσεγγίσουμε ο ένας τον άλλο. Οτι είμαστε τελικά «αιχμάλωτοι της γεωγραφίας» και αυτό το νιώθει κάποιος εντονότερα όταν βρεθεί λ.χ. στον Μόλυβο και αντικρίζει δίπλα τις ακτές της Τουρκίας.