Ο αναγνώστης μας Μ.Χ. σε email που μας έστειλε μας γράφει ότι διάβασε, τόσο στα καθημερινά φύλλα μας όσο και στο σαββατιάτικο, αρκετά άρθρα και απόψεις για τον Μιχαήλ Γκορμπατσόφ, με την αφορμή του θανάτου του, τα οποία όμως, επισημαίνει, εκπροσωπούσαν μια πλευρά, ενώ υπάρχουν και άλλες απόψεις, πιο αρνητικές, για την αποτίμηση των επιλογών και της πολιτικής του κληρονομιάς. Προφανώς δεν διαφωνούμε στο τελευταίο. Είναι επόμενο, άλλωστε, μια προσωπικότητα τέτοιου μεγέθους να αναλύεται από διαφορετικές σκοπιές. Και αν κάποιος συντάκτης ή συνεργάτης μας είχε αντίθετη άποψη από αυτή που πλειοψηφικά εκφράστηκε στα φύλλα μας, ευχαρίστως θα τη δημοσιεύαμε. Η αλήθεια είναι, όμως, ότι εν πολλοίς συμφωνήσαμε ότι, ακόμη κι αν δεχτούμε ότι το σχέδιο του Γκορμπατσόφ απέτυχε (υπό την έννοια ότι η ΕΣΣΔ δεν μετασχηματίστηκε αλλά, τελικώς, διαλύθηκε), ακόμη κι αν δεχτούμε ότι δεν εκπλήρωσε στον μέγιστο βαθμό τις υψηλές προσδοκίες που δημιούργησαν τα μέτρα εκδημοκρατισμού του κράτους, παρ’ όλα αυτά η πολιτική που ακολούθησε, με μεγάλο προσωπικό πολιτικό κόστος, πέτυχε μια ειρηνική μετάβαση στην επόμενη φάση. Ηταν μια προσωπικότητα που εργάστηκε για την ειρηνική αλλαγή χωρίς να ακολουθήσει το δόγμα της επιβολής διά της ισχύος. Οι αποφάσεις του αυτές βέβαια έχουν καταγράφει από την Ιστορία και προφανώς αποτιμώνται διαφορετικά από τον καθένα. Είναι αναπόφευκτο όμως (κατά τη δική μας οπτική πάντα) να μην μπει κανείς σε διαδικασία συλλογισμού και συγκρίσεων όταν ο θάνατός του έρχεται σε μια περίοδο που βλέπουμε να εκτυλίσσεται ένα σχέδιο ανασύστασης του αυτοκρατορικού παρελθόντος από έναν διάδοχό του. Ακόμη περισσότερο σήμερα, λοιπόν, δεν μπορούμε παρά να τον κρίνουμε θετικά.