Περιφερειακή γεωπολιτική και ουκρανική κρίση

Οποιες και αν είναι οι ψηφοθηρικές σκοπιμότητες της ακραία ανθελληνικής ρητορικής του Ερντογάν, το σίγουρο είναι ότι οι αποδέκτες των μηνυμάτων του βρίσκονται και αλλού. Αλλωστε για την τουρκική κυβερνητική ελίτ εκείνο που συνιστά ζήτημα υπαρξιακής θα έλεγα σημασίας είναι το πώς οι ΗΠΑ βλέπουν τον – ενιαίο στη γεωστρατηγική τους θέαση – χώρο της Εγγύς και της Μέσης Ανατολής, της Α. Μεσογείου και της ΝΑ Ευρώπης, Με την κατάρρευση του διπολισμού και την έναρξη της αργόσυρτης μετάβασης προς ένα νέο παγκόσμιο σύστημα ασφαλείας, οι άλλοτε ταυτόσημες γεωπολιτικές επιλογές ΗΠΑ και Τουρκίας, άρχισαν να αποκλίνουν. Καθοριστικής σημασίας υπήρξε το γεγονός ότι στις χώρες του γεωπολιτικού περίγυρου της Τουρκίας αναπτύχθηκαν ισλαμιστικής έμπνευσης αντιστάσεις από τις οποίες το ερντογανικό καθεστώς δεν θέλησε να αποξενωθεί. Σήμερα πια οι δύο παραδοσιακοί νατοϊκοί σύμμαχοι μοιάζουν εταίροι/ανταγωνιστές που «χώρια δεν μπορούν και μαζί δεν κάνουν». Εξού και το σταδιακό «ξεχείλωμα» της περιφερειακής πολιτικής της Αγκυρας. Παρά ταύτα η Ουάσιγκτον συνέχισε να αντιμετωπίζει το δίπολο του ελλαδικού και του τουρκικού «χώρου» ως έναν ενιαίο γεωπολιτικό χώρο. Για τις ΗΠΑ, εφόσον η στρατηγική ενοποίηση αυτού του «χώρου» φαίνεται προς ώρας απόμακρη, η «προστιθέμενη» γεωστρατηγική αξία του καθίσταται παίγνιο μηδενικού αθροίσματος. Tο εκάστοτε πλεονέκτημα του ενός πόλου αποτιμάται στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού ως ισοδύναμη απώλεια για τον άλλο. Ομως με την επαμφοτερίζουσα έναντι των εμπολέμων και των συμμάχων τοποθέτησή της ως προς το Ουκρανικό, η Τουρκία δεν αυξάνει την περιφερειακή επιρροή της. Γιατί ενώ διευκολύνει διπλωματικά – και όχι μόνο – τη Ρωσία, φενακίζει με θνησιγενείς και κυρίως ετεροβαρείς συμφωνίες σε βάρος του Κιέβου την Ουκρανία την ώρα που η τελευταία αυταπατάται προσβλέποντας στην Αγκυρα. Ενδόμυχα η ουκρανική πλευρά ίσως να υπολογίζει ακόμη και σε πιθανή τουρκική διαμεσολάβηση, αν τα πράγματα χειροτερέψουν πολύ. Αλλά ούτε το Κίεβο, ούτε η Μόσχα, ούτε φυσικά η Δύση θα χρωστούν χάρη στην Αγκυρα. Στις διεθνείς σχέσεις, η επιτηδειότητα δεν ταυτίζεται με την εμφανώς υστερόβουλη προβολή αυτοβουλίας, αλλά με την ικανότητα διευθέτησης κάθε επίδικου ζητήματος εθνικού ενδιαφέροντος αποκλειστικά, ή έστω προεχόντως, με γνώμονα τα διακυβευόμενα συμφέροντα. Από ελληνικής πλευρά η λειτουργική προσέγγιση με τη «σωστή πλευρά της Ιστορίας» στην περίπτωση της ουκρανικής κρίσης όχι μόνο είναι ορθή, αλλά δίνει υπό προϋποθέσεις και προνομιακή διπλωματική προοπτική στην Αθήνα. Μια αμφιταλαντευόμενη Τουρκία, που, έστω, υπό την πίεση των εξελίξεων στην περιοχή προσπαθεί να κρατήσει το κεφάλι της έξω από το νερό, από διπλωματικής πλευράς παράγει μόνο βλαπτικές και άκαιρες αβεβαιότητες. Μια Τουρκία που αγωνίζεται να υποκριθεί τον ανιδιοτελή «μεσίτη» του επιτιθέμενου, με ουσιαστικό κίνητρο το αντιρωσικό φοβικό της σύνδρομο, είναι, εν τέλει, μια αδύναμη Τουρκία. Είναι μια Τουρκία που στο τέλος της ημέρας, όποιες και αν είναι οι εξελίξεις επί του πολεμικού και διπλωματικού πεδίου, θα υποχρεωθεί να επιστρέψει στη Δύση έχοντας διαγράψει έναν κύκλο με μηδαμινό αντίκρισμα. Αντιμέτωπη πλέον με μια Ρωσία απρόβλεπτη και επίφοβη θα βρεθεί αντιμέτωπη και με μια Ελλάδα αταλάντευτη σε θέματα αρχών, δίπλα σε συμμάχους και εταίρους, με αναβαθμισμένη αποτρεπτική ισχύ και με δυνάμει ενεργή συμμετοχή στο αυριανό γεωπολιτικό γίγνεσθαι του ασταθούς τριγώνου ΝΑ Ευρώπη – Βόρεια Αφρική – Μέση Ανατολή.