Σε κάποιο Γυμνάσιο της Θεσσαλονίκης οι μαθητές κάθονται στα θρανία τους και παρακολουθούν τον καθηγητή, όταν ξαφνικά σημαίνει συναγερμός. Στο κινητό τηλέφωνο του διευθυντή του σχολείου και στις αρμόδιες υπηρεσίες φτάνει μια ειδοποίηση που συνοδεύεται από ηχητικό σήμα: «Επίκειται σεισμός μεγέθους 6 ρίχτερ, με επίκεντρο 10 χιλιόμετρα μακριά από την περιοχή σας. Το κτίριο του σχολείου αναμένεται να υποστεί ζημιές μεσαίας κλίμακας». Τα δευτερόλεπτα που ακολουθούν είναι κρίσιμα: Η εκπαιδευτική κοινότητα εφαρμόζει το σχέδιο που έχει καταρτιστεί για την αντιμετώπιση σεισμικού κινδύνου και τα χειρότερα σενάρια αποτρέπονται. Δεν είναι μια σκηνή από το μακρινό μέλλον αλλά μια κοντινή πραγματικότητα, και μάλιστα στην Ελλάδα, χάρη σε ένα πρωτοποριακό σύστημα έγκαιρης προειδοποίησης σεισμού που ανέπτυξαν επιστήμονες του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.

Το σύστημα «Safeschools» προειδοποιεί εγκαίρως για επικείμενο σεισμό τις σχολικές μονάδες, μερικά δευτερόλεπτα πριν από το χτύπημα του Εγκέλαδου, και ταυτόχρονα ενημερώνει για το μέγεθος της βλάβης που μπορεί να προκαλέσει ο συγκεκριμένος σεισμός στο κτίριο, ανάλογα με την ηλικία του ή με βάση άλλους παράγοντες που επηρεάζουν την τρωτότητά του. Και όλα αυτά σε πραγματικό χρόνο. Το «Safeschools» εφαρμόζεται ήδη πιλοτικά σε τρία σχολεία της Θεσσαλονίκης και οι δυνατότητές του θα παρουσιαστούν σήμερα στο συνέδριο Πολιτικής Προστασίας και Νέων Τεχνολογιών «Safe Thessaloniki», με στόχο την ευρεία υιοθέτησή του.

Αξίζει να σημειωθεί πως παρότι η Ελλάδα κατέχει την πρώτη θέση από πλευράς σεισμικότητας στην Ευρώπη, τα σχολικά της κτίρια είναι στην πλειονότητά τους γηρασμένα, σύμφωνα με πρόσφατα στοιχεία των Κτιριακών Υποδομών: το 55% εξ αυτών οικοδομήθηκαν την περίοδο 1959-1985, δηλαδή με βάση αντισεισμικές προδιαγραφές που θεωρούνται πλέον παρωχημένες.

«Αυτό που διαφοροποιεί το “Safeschools” από άλλα συστήματα έγκαιρης προειδοποίησης είναι ότι έχουμε ενσωματώσει στο λογισμικό του τα προφίλ των σχολικών κτιρίων – την ηλικία, την τυπολογία τους, τη μορφολογία του εδάφους όπου είναι χτισμένα κ.ο.κ. – ώστε το σύστημα να είναι εξαρχής ενημερωμένο για τον βαθμό τρωτότητας κάθε σχολείου σε περίπτωση μικρού, μεσαίου ή μεγάλου σεισμού. Ετσι, μέσα σε δύο-τρία δευτερόλεπτα κάνουμε εκτίμηση της πιθανής βλάβης, για την οποία ειδοποιούνται σχεδόν ταυτόχρονα ο υπεύθυνος του σχολείου, οι τοπικές αρχές και η Πολιτική Προστασία. Επίσης, σε ειδικό πίνακα που μπορεί να βρίσκεται στο δημαρχείο της εκάστοτε περιοχής θα αναρτώνται αυτομάτως όλα τα σχολεία με χρώμα πράσινο, κίτρινο ή κόκκινο, ανάλογα με τον βαθμό της βλάβης που αναμένεται να υποστεί το καθένα» εξηγεί στα «ΝΕΑ» ο επικεφαλής του έργου, Κυριαζής Πιτιλάκης, ομότιμος καθηγητής Τεχνικής Σεισμολογίας και Σεισμικής Μηχανικής στο ΑΠΘ και πρόεδρος της European Association of Earthquake Engineering. «Πρέπει να τονίσουμε πως δεν κάνουμε πρόγνωση. Διαπιστώνουμε εγκαίρως τον σεισμό και προσφέρουμε πολύτιμα δευτερόλεπτα για να δοθούν οδηγίες στα παιδιά μετριάζοντας τις αντιδράσεις πανικού, για να κλείσουν παροχές αερίου κ.λπ.» συμπληρώνει.

Για τη λειτουργία του συστήματος αξιοποιείται το εθνικό δίκτυο σεισμογράφων και το τοπικό δίκτυο επιταχυνσιογράφων, ενώ στα σχολεία τοποθετούνται ειδικά όργανα που κατασκεύασαν οι ερευνητές, με υποδεκαπλάσιο κόστος από αυτό ενός επιταχυνσιογράφου. Ετσι καθίσταται οικονομικά εφικτή η τοποθέτηση του συστήματος σε όλα τα σχολεία της χώρας, αλλά και σε νοσοκομεία, βιομηχανικές μονάδες ή κτίρια που στεγάζουν υπηρεσίες σημαντικές για τη διαχείριση κρίσεων.