Νέα εστία έντασης στη Μεσόγειο επιχειρεί να δημιουργήσει η Αγκυρα με την αναθέρμανση του τουρκολιβυκού μνημονίου. Σχεδόν το… μισό υπουργικό συμβούλιο της Τουρκίας – ανάμεσά του οι υπουργοί Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου, Αμυνας Χουλουσί Ακάρ και Ενέργειας Φατίχ Ντονμέζ – επισκέφτηκε χθες τη Λιβύη, όπου υπογράφηκε συμφωνία που προβλέπει ότι τουρκικές εταιρείες θα μπορούν να πραγματοποιήσουν έρευνες και στην ΑΟΖ της Λιβύης.

Η προφανής επιδίωξη της Τουρκίας είναι με αυτή τη συμφωνία να επικυρώσει και στην πράξη το παράνομο τουρκολιβυκό μνημόνιο που έχει βεβαίως καταγγείλει η Αθήνα.

Υπό αυτά τα δεδομένα δεν μπορεί να αποκλειστεί το σενάριο η Αγκυρα, με πρόσχημα ότι λειτουργεί για λογαριασμό της Τρίπολης, να επιχειρήσει να προκαλέσει ένα «θερμό επεισόδιο» με αποστολή ερευνητικού σκάφους στα νότια της Κρήτης. Να το στείλει δηλαδή ακόμη και σε σημεία της ελληνοαιγυπτιακής ΑΟΖ, τα οποία όμως η Τουρκία θεωρεί περιοχές του τουρκολιβυκού συμφώνου και της τουρκολιβυκής ΑΟΖ. Ή και σε θαλάσσια οικόπεδα που έχει καθορίσει για έρευνες η Ελλάδα. «Το μνημόνιο για τις θαλάσσιες περιοχές ευθύνης, το οποίο έχουμε υπογράψει με τη Λιβύη, προστατεύει τα κοινά μας συμφέροντα», ανέφερε ο Μεβλούτ Τσαβούσογλου.

Ουδείς πάντως μπορεί να προδιαγράψει τι ακριβώς θα γίνει με τη νέα συμφωνία καθώς η πολιτική κατάσταση στη Λιβύη παραμένει συγκεχυμένη. Είναι χαρακτηριστικό ότι το κοινοβούλιο της Λιβύης δεν αναγνωρίζει τη συμφωνία, υποστηρίζοντας πως η κυβέρνηση Ντμπέιμπα δεν είναι εξουσιοδοτημένη να υπογράφει διεθνείς συμφωνίες. Αντίθετα, η κυβέρνηση θεωρεί τη συμφωνία με την Τουρκία νόμιμη. Η υπουργός Εξωτερικών της Λιβύης Νετζλά Μανγκούζ κινήθηκε χθες σε διαφορετικό μήκος κύματος από τον Τσαβούσογλου, κάνοντας λόγο για «ένα τεχνικό μνημόνιο, του οποίου τους όρους δεν έχουμε εξετάσει μέχρι στιγμής». Πρόσθεσε δε ότι «το μνημόνιο δεν έχει ακόμη ενεργοποιηθεί, καθώς αναμένονται οι διαδικασίες επαλήθευσης από τον ΟΗΕ». Πάντως η Αγκυρα «πανηγύριζε» χθες για την επίτευξη της συμφωνίας – πρόκλησης, κάτι που καταγράφηκε και στα αλλεπάλληλα tweets του τούρκου υπουργού Εξωτερικών.

Αμεση αντίδραση

Η Αθήνα αντέδρασε άμεσα και σε συνεννόηση με το Κάιρο, διαμηνύοντας πως δεν θα επιτρέψει την παραβίαση και πυροδότηση ακόμη μιας νέας εστίας έντασης στη Μεσόγειο. «Η Ελλάδα έχει κυριαρχικά δικαιώματα στην περιοχή, τα οποία προτίθεται να υπερασπιστεί με όλα τα νόμιμα μέσα, με πλήρη σεβασμό στο Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας», απάντησε το υπουργείο Εξωτερικών με ανακοίνωσή του. Υπενθύμισε δε στην Αγκυρα πως «η Ελλάδα έχει προβεί σε οριοθέτηση της ΑΟΖ της με την Αίγυπτο, συμφωνία η οποία έχει συναφθεί με σεβασμό στο Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας. Το ελληνικό ΥΠΕΞ επαναλαμβάνει πως το τουρκολιβυκό μνημόνιο του 2019 είναι παράνομο, άκυρο και ανυπόστατο. Ως εκ τούτου, ουδείς έχει κανένα δικαίωμα να το επικαλείται». Μάλιστα, το υπουργείο Εξωτερικών προειδοποιεί πως «θα υπάρξει αντίδραση τόσο σε διμερές επίπεδο, όσο και σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ενωσης και ΝΑΤΟ. Η Ελλάδα θα συνεχίσει να ενημερώνει τους εταίρους και συμμάχους της για τον αποσταθεροποιητικό ρόλο της Τουρκίας».

Ηδη από χθες η ελληνική διπλωματία κινείται σ’ αυτή την κατεύθυνση αφού ο Νίκος Δένδιας είχε τηλεφωνική επικοινωνία με τον αιγύπτιο ομόλογό του Σάμεχ Σούκρι για τις πρόσφατες εξελίξεις στη Λιβύη και θα μεταβεί μάλιστα στο Κάιρο για διαβουλεύσεις την Κυριακή. Και οι δύο πλευρές αμφισβήτησαν τη νομιμότητα της λιβυκής κυβέρνησης εθνικής ενότητας να υπογράψει το εν λόγω μνημόνιο κατανόησης. Ο έλληνας ΥΠΕΞ είχε κατ’ ιδίαν συναντήσεις για το ίδιο θέμα με τον γάλλο πρεσβευτή Πατρίκ Μεζονάβ αλλά και με τον αμερικανό πρεσβευτή Τζορτζ Τσούνη, προσδοκώντας προφανώς να ενεργοποιηθούν Παρίσι και Ουάσιγκτον για να αποφευχθούν θερμές καταστάσεις στην ευρύτερη περιοχή.

Τρία σενάρια

Είναι πρόδηλο ότι το επόμενο βήμα της Αγκυρας, μετά τη συμφωνία για τα ενεργειακά και την έρευνα υδρογονανθράκων που υπέγραψε με τη Λιβύη, θα είναι να στείλει στην περιοχή ένα ή και περισσότερα ερευνητικά σκάφη. Εξάλλου, η Λιβύη δεν διαθέτει ούτε τα μέσα ούτε την τεχνογνωσία για έρευνες υδρογονανθράκων. Και βέβαια δεν μπορεί να αποκλειστεί το ενδεχόμενο η Τουρκία να επιδιώξει να στείλει κάποιο ερευνητικό της στα νότια της Κρήτης, και ειδικότερα στα νότια του Λασιθίου, για λογαριασμό της Λιβύης, για να προκαλέσει μια νέα ένταση. Υπάρχει δηλαδή το ενδεχόμενο αποστολής τουρκικών ερευνητικών πλοίων στα νότια της Κρήτης, σε περιοχές της ελληνικής ΑΟΖ αλλά και της ΑΟΖ που οριοθέτησε η Ελλάδα με την Αίγυπτο το 2020.

Αυτά τα σενάρια είχαν αναλυθεί εκτενώς από τους έλληνες επιτελείς σε ΥΠΕΞ και «Πεντάγωνο» από την περίοδο που υπογράφηκε το τουρκολιβυκό μνημόνιο:

1ο σενάριο. Μία από τις πιθανότητες που εξετάζεται είναι η Λιβύη να ζητήσει από την Τουρκία έρευνες για υδρογονάνθρακες στη λιβυκή πλευρά του λεγόμενου τουρκολιβυκού συμφώνου. Θα αποσταλεί ερευνητικό σκάφος της Τουρκίας για σεισμικές έρευνες, αλλά μια τέτοια εξέλιξη δεν ανησυχεί την Αθήνα, καθώς δεν μεταφέρεται το πεδίο προκλήσεων σε ζώνη ελληνικού ενδιαφέροντος.

2ο σενάριο. Ενα τουρκικό ερευνητικό υπάρχει η πιθανότητα να αποσταλεί κάτω από τον Νομό Λασιθίου στην Κρήτη και εντός ελληνικής υφαλοκρηπίδας, στα Οικόπεδα 15 και 20 που έχει οριοθετήσει η Ελλάδα για έρευνες υδρογονανθράκων και τα οποία περιλαμβάνονται παράλληλα στη λιβυκή ζώνη του παράνομου τουρκολιβυκού μνημονίου. Πρόκειται για σενάριο που μπορεί να οδηγήσει σε εμπλοκή.

3ο σενάριο. Μπορεί η Τουρκία να στείλει ερευνητικό σκάφος, πάντα για λογαριασμό της Λιβύης, για έρευνες κοντά στο σύνορο της – οιονεί – ελληνολιβυκής ΑΟΖ, η οποία βέβαια δεν έχει οριοθετηθεί.

Το πόσο άμεση θα είναι η εκδήλωση μιας νέας πρόκλησης δεν αποκλείεται να εξαρτηθεί και από το αν θα λήξει στις 7 Οκτωβρίου ή θα ανανεωθεί η NAVTEX για τις έρευνες του γεωτρύπανου «Aμπντούλ Χαμίντ Χαν» στα νότια της Αττάλειας.

Πηγή: Εντυπη έκδοση ΝΕΑ