Χρειάστηκαν έξι χρόνια και αμέτρητες συνεντεύξεις με κατοίκους σε Ελλάδα και Τουρκία για να έχει η ιστορία του αίσιο τέλος: ο τούρκος κινηματογραφιστής Κερέμ Σογιλμάζ εντόπισε τελικά τον απόγονο της Χρυσούλας Ροδάκη, του κοριτσιού το όνομα του οποίου ήταν γραμμένο σε μια χριστιανική επιτύμβια στήλη που βρέθηκε περίπου 100 χιλιόμετρα βορειοδυτικά της Κωνσταντινούπολης.

Ολα ξεκίνησαν τον Ιούνιο του 2016 στο Καρατζάκιοϊ της Τουρκίας, το χωριό της μητέρας του 38χρονου σήμερα Κερέμ. Οι εργασίες ανακαίνισης στο σπίτι της γιαγιάς του επεφύλασσαν μια έκπληξη: οι εργάτες έβγαλαν από το κτίριο μια πέτρινη πλάκα την οποία είχαν βρει στο πίσω μέρος του σπιτιού, σε ένα μικρό δωμάτιο. Ηταν έτοιμοι να την πετάξουν στα σκουπίδια, όταν ο Κερέμ τούς σταμάτησε. «Ενθάδε κείται η δούλη του Θεού Χρυσούλα Ροδάκη θανούσα τη δεκάτη ογδόη Μαρτίου 1887» έγραφε η πλάκα.

«Παρόλο που στην αρχή δεν ήξερα καν τι ήταν ή τι έγραφε, αποφάσισα να την κρατήσω. Και από τότε ξεκίνησα έναν αγώνα να βρω απαντήσεις σε πολλά ερωτήματα: Ποια ήταν αυτή η Χρυσούλα Ροδάκη; Ποια ήταν τελικά η ιστορία του χωριού της μητέρας και της γιαγιάς μου; Υπάρχουν άραγε απόγονοι αυτού του κοριτσιού για να τους παραδώσω την επιτύμβια στήλη;» είχε δηλώσει στα «ΝΕΑ» ο Κερέμ τον Οκτώβριο του 2017, λίγους μόνο μήνες μετά την έναρξη της έρευνας.

Η αναζήτηση ξεκίνησε από το ίδιο το χωριό. Αρχισε να ρωτά στη γειτονιά όπου βρέθηκε η πλάκα τους ηλικιωμένους κατοίκους και αυτό που έμαθε ήταν πως από το χωριό είχαν φύγει οι τελευταίοι Ελληνες με την ανταλλαγή πληθυσμών του 1923, την οποίαόριζε η Συνθήκη που υπέγραψαν οι δύο χώρες στη Λωζάννη και αφορούσε περίπου ενάμισι εκατομμύριο Ελληνες που ζούσαν στην Τουρκία και μισό εκατομμύριο μουσουλμάνους που βρίσκονταν στην Ελλάδα.

«Searching Rodaki». Απευθύνθηκε σε μη κυβερνητικές οργανώσεις, έκανε επαφή με φορείς της γείτονος που ασχολούνται με το θέμα της ανταλλαγής πληθυσμών, ωστόσο οι περισσότερες απαντήσεις που έπαιρνε ήταν ότι υπήρχαν πληροφορίες μόνο για τους Τούρκους της ανταλλαγής και όχι για τους Ελληνες. Επικοινώνησε και με το ελληνικό Τμήμα Αναζητήσεων του Ερυθρού Σταυρού, παρ’ όλα αυτά, όπως τον ενημέρωσαν, για να κινηθεί η διαδικασία αναζήτησης θα έπρεπε να υπάρχει αίτημα από κάποιο συγγενικό πρόσωπο. Μόνο όταν αποφάσισε τον Ιούνιο του 2017 να χρησιμοποιήσει τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, φτιάχνοντας στο Facebook τη σελίδα «Searching Rodaki» («Ψάχνοντας τη Ροδάκη»), άρχισε να βλέπει… φως στο τούνελ. «Δεχόμουν εκατοντάδες μηνύματα από ανθρώπους σε Ελλάδα, Τουρκία και άλλες χώρες. Επικοινώνησα μέσω της σελίδας με περίπου 1.000 ανθρώπους, οι οποίοι με ενημέρωναν πως στην περιοχή τους υπάρχουν κάτοικοι με αυτό το επίθετο. Μάλιστα, πολλά από τα μηνύματα ανέφεραν πως οι Ελληνες από το χωριό της μητέρας και της γιαγιάς μου μετεγκαταστάθηκαν στο χωριό Δορκάδα της Θεσσαλονίκης. Ξέρετε, το χωριό μου είναι το Karacakoy και karaca είναι το ζαρκάδι ή η δορκάδα στα τούρκικα. Ωστόσο, από την έρευνα που έκανα, δεν υπάρχει οικογένεια Ροδάκη. Παρ’ όλα αυτά, η αναζήτησή μου επικεντρώθηκε στη Βόρεια Ελλάδα» λέει ο Κερέμ.

Και είχε δίκιο, καθώς ένα μήνυμα από κάποιον που μένει στο Κιλκίς τού μίλησε για έναν επιχειρηματία από τη Θεσσαλονίκη ο οποίος πιθανότατα να έχει κάποια σχέση με την ιστορία. «Επικοινώνησα με τον κ. Θεόδωρο. Μου έστειλε φωτογραφία του παππού του, ο οποίος είναι ο άνθρωπος που έφυγε από το σπίτι μας στο χωριό, πήγε στις ΗΠΑ και πέθανε στη Βιρτζίνια. Εκτιμώ πως ο παππούς του κ. Θεόδωρου ήταν πιθανότατα ανιψιός της Χρυσούλας Ροδάκη».

Για τις 24 Οκτωβρίου έχει οριστεί η συνάντηση του τούρκου κινηματογραφιστή και του έλληνα απογόνου της Ροδάκη. «Η αναζήτησή μου σταματά εδώ και απ’ ό,τι φαίνεται η ιστορία θα έχει αίσιο τέλος. Θα συναντηθώ με τον απόγονο της Ροδάκη στη Θεσσαλονίκη και θα του ζητήσω να έρθει μαζί μου, 450 χιλιόμετρα μακριά από την πόλη του, για να δει το σπίτι των προγόνων του και την επιτύμβια στήλη» σημειώνει ο Κερέμ.

Μεταφορά σε μουσείο. Η πέτρινη πλάκα θα μεταφερθεί σε μουσείο που είναι αφιερωμένο στην ανταλλαγή πληθυσμών και βρίσκεται, όπως εξηγεί ο 38χρονος, σε μια μεγαλύτερη πόλη, κοντά στο χωριό όπου ανακαλύφθηκε. «Εκεί θα είναι αθάνατη. Μια… πόρτα στο παρελθόν για τις επόμενες γενιές».

Κοιτάζοντας σήμερα πίσω όλη αυτή τη διαδρομή και γνωρίζοντας πια ότι η έρευνά του απέδωσε καρπούς, ο Κερέμ Σογιλμάζ, ο οποίος μένει μόνιμα στη Δανία, θα μεταφέρει την ιστορία στη μεγάλη οθόνη. «Στόχος είναι αυτό το ντοκιμαντέρ να έχει ολοκληρωθεί στις αρχές της νέας χρονιάς. Θέλω να είναι έτοιμο για τα 100 χρόνια από την ανταλλαγή πληθυσμών».