Παιδείας ελλείμματα

Υπάρχω 60 χρόνια δάσκαλος. Δίδαξα στη δημόσια, την ιδιωτική, τη φροντιστηριακή εκπαίδευση, σε ιδιωτικά σεμινάρια και μαθήματα και, βέβαια, στην ειδική θεατρολογική εκπαίδευση, αυτή μάλιστα ως πανεπιστημιακός δάσκαλος. Οι μαθητές μου, αν αποφάσιζαν να κατοικήσουν κάπου όλοι μαζί, δεν θα έφταναν τα σπίτια του Ψυχικού ή του Χαλανδρίου. Κάνοντας τώρα μια αυτοκριτική των μεθόδων και των μέσων που επιστράτευσα για να επιπλεύσω και, όντας αυστηρός κριτής, νιώθω πως δεν ανταποκρίθηκα πλήρως στις απαιτήσεις αυτού του λειτουργήματος. Κάθε φορά που τέλειωνα το μάθημα έκανα μια γρήγορη κριτική και διαπίστωνα και τα λάθη στη μέθοδο και το έλλειμμα στην ύλη. Πάντα κάτι είχε διαφύγει, κάτι είχε υποβαθμιστεί. Ή κάτι είχε προβληθεί, χωρίς να είναι απαραίτητο. Βέβαια είχα ένα κριτήριο της επιτυχίας του μαθήματος. Οταν τέλειωνε το μάθημα, χτυπούσε το κουδούνι για αλλαγή, όχι διάλειμμα, έξω από την αίθουσα, συνήθως καπνίζοντας τότε, ένιωθα πως είχα κερδίσει, έστω μερικώς, το παιχνίδι, όταν με πλησίαζαν μαθητές που είχαν παρακολουθήσει το μάθημα μόλις πριν λίγο και είχαν απορίες. Οι απορίες αυτές ήταν πολλών ειδών. Οι προχωρημένοι μαθητές ζητούσαν να μάθουν προεκτάσεις των ιδεών ή των γεγονότων, εκτιμήσεις της αποτελεσματικότητας κάποιων ενεργειών ή την πρακτική αξία κάποιων μεθόδων ή κάποιων συνδυασμών μεθόδων και μέσων. Αλλοι μαθητές είχαν απορίες ή διαφωνίες με κάποιες απόψεις μου και άλλοι, οι λιγότερο ενήμεροι, διαπίστωναν τα λογικά τους αδιέξοδα στην κατανόηση κάποιων συλλογισμών ή και γεγονότων.