Οι ιδέες μεγαλείου του Βλαντίμιρ Πούτιν δεν περιορίζονται στην Ουκρανία, ούτε επηρεάζονται από την ταπεινωτική για τον ίδιο τροπή της «ειδικής στρατιωτικής επιχείρησής» του σε αυτή. Τέλη Ιουνίου, ενώ το όνειρό του να κατακτήσει το Κίεβο σε τρεις ημέρες είχε ήδη από καιρό ναυαγήσει, ο ρώσος πρόεδρος ανακοίνωνε, με την ευκαιρία ενός φόρουμ της Υπηρεσίας Στρατηγικών Πρωτοβουλιών στη Μόσχα, την έλευση «μίας νέας περιόδου της παγκόσμιας ιστορίας», «μία εναλλακτική επιλογή στην υφιστάμενη παγκόσμια τάξη, ή τη μονοπολική παγκόσμια τάξη στην οποία έχουμε ζήσει».

Στην καρδιά της φιλοδοξίας του βρίσκεται το επονομαζόμενο σύστημα των «Πέντε Θαλασσών» – της Λευκής, της Βαλτικής, της Αζοφικής, της Μαύρης και της Κασπίας Θάλασσας. Ενα συνδετικό δίκτυο καναλιών και ποτάμιων οδών που συνελήφθη ως ιδέα επί Μεγάλου Πέτρου, αναπτύχθηκε στο πλαίσιο των πενταετών σχεδίων του Στάλιν και αναβιώνει πλέον με σκοπό τον καθορισμό ενός νέου στρατηγικού άξονα, που θα ενώσει την παλιά τσαρική πρωτεύουσα, την Αγία Πετρούπολη, με τη μητρόπολη της Βομβάης στην Ινδία. Αλλωστε ο Βλαντίμιρ Ζιρινόφσκι, ο ρώσος υπερεθνικιστής που πέθανε τον Απρίλιο από Covid-19, το φαντασιωνόταν ήδη από το 1993: «Ο ρώσος στρατιώτης, κουρασμένος αλλά ικανοποιημένος από τη σπουδαία ειρηνευτική αποστολή του, κάθεται επιτέλους στη μακρινή όχθη του Ινδικού Ωκεανού για να ξεπλύνει τις μπότες του».

Αυτό το πλωτό σύνολο, που συνδέει μεταξύ τους τις «Πέντε Θάλασσες», έκανε υπερήφανους τους ρωσικούς πληθυσμούς επί σοβιετικής περιόδου, κι ας είχε φριχτό ανθρώπινο κόστος – συχνά μεταξύ κρατουμένων στα γκουλάγκ, που πέθαιναν στα εργοτάξια. Οι φοιτητές εντρυφούσαν στο δόγμα των Πέντε Θαλασσών και κάπνιζαν τσιγάρα «Μπελομορκανάλ», τα οποία κυκλοφόρησαν το 1932 προς τιμή της κατασκευής του ομώνυμου καναλιού, ανάμεσα στη Λευκή και τη Βαλτική Θάλασσα. Πέντε χρόνια αργότερα, εγκαινιάστηκε το κανάλι της Μόσχας, συνδέοντας με τις Πέντε Θάλασσες τη ρωσική πρωτεύουσα.

Η χώρα διέθετε πλέον στο δυτικό της κομμάτι ένα ενοποιημένο σύστημα βαθέων υδάτων μήκους 6.500 χιλιομέτρων. Η πτώση του ποτάμιου εμπορίου και η κακή κατάσταση των εγκαταστάσεων, που επιδεινώθηκαν με την κατάρρευση της ΕΣΣΔ, φάνηκαν να βάζουν τέλος στις φιλοδοξίες αυτής της χώρας – ηπείρου να μετατραπεί σε θαλάσσια δύναμη. Από το 2007 – 2008 και εξής, ωστόσο, ο Πούτιν βάλθηκε να τις εκσυγχρονίσει.

Το 2016, θυμίζει η γαλλική εφημερίδα «Le Monde», το Κρεμλίνο αποφάσισε να υιοθετήσει μία «στρατηγική ανάπτυξης συστημάτων μεταφοράς μέσω ποταμών της Ρωσικής Ομοσπονδίας μέχρι το 2030», με σκοπό τον εκσυγχρονισμό των ποτάμιων οδών. Απέναντι στις αυξανόμενες ανάγκες εξαγωγών και ανάπτυξης της εσωτερικής αγοράς, οι Αρχές προγραμμάτισαν την κατασκευή, από το 2027, μίας δεύτερης οδού για το κανάλι Βόλγα – Ντον. Στο πλαίσιο της στρατηγικής αυτής εντάσσεται και ο έλεγχος σχεδόν του συνόλου των ακτών της Ουκρανίας από τις ρωσικές δυνάμεις. Η προσάρτηση της Κριμαίας, το 2014, είχε ήδη μετατρέψει την Αζοφική Θάλασσα σε «ρωσική λίμνη».

Υπάρχει όμως ακόμα ένα νευραλγικό σημείο, είναι το λιμάνι του Αστραχάν, στην Κασπία. Από εκεί διαμετακομίστηκαν για πρώτη φορά στις 12 Ιουνίου, εν μέσω του πολέμου στην Ουκρανία, ρωσικά φορτία κοντραπλακέ με προορισμό την Ινδία. Ηδη από το 2000, εξάλλου, Ρωσία, Ινδία και Ιράν είχαν συμφωνήσει στη διάνοιξη ενός Διεθνούς Διαδρόμου Μεταφορών Βορρά – Νότου ( INSTC), με μήκος μεγαλύτερο από 7.000 χιλιόμετρα, που θα εκτείνεται, μέσω της Θάλασσας του Ομάν, από τα ινδικά λιμάνια μέχρι το λιμάνι του Μπαντάρ-ελ Αμπάς, στο Νότιο Ιράν. Το 2020, η ινδική εταιρεία Concor και ο ρωσικός γίγαντας των σιδηροδρόμων RZDL υπέγραψαν πρωτόκολλο συμφωνίας για τη μεταφορά εμπορευμάτων, κατά μήκος αυτού του άξονα, ανάμεσα στην Αγία Πετρούπολη και τη Βομβάη. Στη διάρκεια της 6ης Συνόδου της Κασπίας, στις 29 Ιουνίου, οι τρεις εταίροι, μαζί με το Αζερμπαϊτζάν, το Καζακστάν και το Τουρκμενιστάν, ενίσχυσαν τη συνεργασία τους ώστε να εδραιώσουν την επιμελητειακή αρχιτεκτονική αυτής της αρτηρίας Βορρά – Νότου μέσω Μόσχας, Αστραχάν, Μπακού, Μπαντάρ-ελ Ανζαλί, Τεχεράνης, Μπαντάρ-ελ Αμπάς και Τσαμπαχάρ.

Οι εμπλεκόμενες χώρες δεν συμμετέχουν στις διεθνείς κυρώσεις εναντίον της Μόσχας, που βρίσκει έτσι έναν τρόπο διαφυγής από αυτές. Οσο για το Ιράν και την Ινδία, τις δύο βασικές χώρες που ωφελούνται από αυτόν τον άξονα Βορρά – Νότου, αυτές εξετάζουν παράλληλα το ενδεχόμενο διάνοιξης ενός δεύτερου άξονα, παράλληλου με εκείνον της Κασπίας, που θα περιλαμβάνει και την Αρμενία και τη Γεωργία, μέχρι τις ευρωπαϊκές αγορές, μέσω της Μαύρης Θάλασσας. Γιατί θέλουν και να εξυπηρετήσουν τα εθνικά τους συμφέροντα, και να αποφύγουν την παγίδα της εξάρτησης έναντι της Ρωσίας – όπως και της Κίνας.