Η ηπειρωτική Ελλάδα γερνά ανησυχητικά – ταχύτερα ακόμη και από τις πιο δυσοίωνες προβλέψεις των δημογράφων. Ενας στους τρεις κατοίκους των Νομών Αρτας και Ευρυτανίας είναι σήμερα ηλικίας άνω των 65 ετών, ποσοστό που αναμενόταν το 2050, ενώ σε έντεκα νομούς της χώρας με συνολικό πληθυσμό 828.000 ατόμων ένας στους τέσσερις είναι ηλικιωμένος. Την ίδια στιγμή, το φαινόμενο της γήρανσης μέσα στη γήρανση εξελίσσεται με ραγδαίους ρυθμούς: σε αρκετές περιοχές της Δυτικής Ελλάδας και στην Ανατολική Μακεδονία ο πληθυσμός ηλικίας άνω των 85 ετών υπερβαίνει σημαντικά τον μέσο όρο της χώρας.

Οπως επισημαίνεται σε μελέτη για τις χωρικές διαφοροποιήσεις της γήρανσης στην Ελλάδα που πραγματοποιήθηκε από ερευνητές του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, σε εθνικό επίπεδο, το ποσοστό των 65 και άνω υπερβαίνει πλέον το 22,5%. Ωστόσο, κάτω από αυτόν τον μέσο όρο υποκρύπτονται σημαντικές χωρικές διαφοροποιήσεις. Σε μια πολύ μικρή ομάδα έξι νομών, όπως οι Νομοί Χανίων, Ρεθύμνου, Ηρακλείου και Δωδεκανήσων, το ποσοστό αυτό είναι χαμηλότερο του 20%, ενώ σχεδόν στις μισές περιοχές της χώρας – σε 25 νομούς – οι 65 και άνω υπερβαίνουν το 24%. Σε 11 νομούς, οι οποίοι καταλαμβάνουν σχεδόν το 1/4 της ελληνικής επικράτειας, το ειδικό βάρος των 65+ είναι ιδιαίτερα αυξημένο καθώς υπερβαίνει το 26%, με ακραίες περιπτώσεις την Αρτα και την Ευρυτανία όπου τα ποσοστά αγγίζουν το 32% και 37% αντίστοιχα. Η γήρανση χαρακτηρίζει κυρίως την ηπειρωτική Ελλάδα, με τους ορεινούς νομούς της να καταγράφουν ποσοστά αρκετά υψηλότερα του μέσου εθνικού όρου, ενώ εξαίρεση από τον «κανόνα» της ταχύτατης γήρανσης στον ηπειρωτικό χώρο αποτελούν η Ξάνθη, οι Αττική και Βοιωτία και ο Νομός Θεσσαλονίκης.

«Γήρανση μέσα στη γήρανση» Μεγαλύτερες αποκλίσεις

Εξετάζοντας την «υπεργηρία», δηλαδή τον πληθυσμό άνω των 85, οι ερευνητές διαπίστωσαν ακόμη μεγαλύτερες αποκλίσεις. Ενώ ο ελληνικός πληθυσμός περιλαμβάνει 3,5% ηλικιωμένους άνω των 85 ετών, σε 7 από τους 51 νομούς τα ποσοστά είναι 1½ φορά υψηλότερα από τον μέσο όρο. Αυτοί οι νομοί βρίσκονται στο δυτικό τμήμα της ηπειρωτικής Ελλάδας, η οποία μαζί με τη Ανατολική Μακεδονία έχει πολύ υψηλά ποσοστά, υψηλότερα από τα αναμενόμενα βάσει των διαθέσιμων δημογραφικών προβολών (5,5-6,0% το 2050). Σε τέσσερεις νομούς (Λακωνία, Αρκαδία, Φωκίδα και Ευρυτανία) σε κάθε 100 κατοίκους άνω των 65 ετών, περισσότεροι από 20 είναι άνω των 85, έχουν δηλαδή ξεπεράσει κατά 30 χρόνια νωρίτερα την αναμενόμενη γήρανση για το 2050…

«Σε 30 χρόνια από σήμερα, οι περισσότεροι νομοί της χώρας θα είναι γηρασμένοι και κάποιοι υπεργηρασμένοι, με ένα μεγάλο κομμάτι ηλικιωμένων να είναι άνω των 85. Με τις κοινωνικές αλλαγές που συντελούνται στη δομή της οικογένειας, όσοι είναι τότε άνω των 65 ετών θα έχουν πολύ μικρότερο οικογενειακό περίγυρο ικανό να τους στηρίξει, με αποτέλεσμα να υπάρξει σοβαρό πρόβλημα φροντίδας και διαχείρισης της τρίτης ηλικίας».

Το ερευνητικό πρόγραμμα Diram «Δημογραφικά Προτάγματα στην Ερευνα και Πρακτική στην Ελλάδα» υλοποιείται από ερευνητές – καθηγητές επτά ελληνικών και ενός γαλλικού ΑΕΙ και χρηματοδοτείται από το Ελληνικό Ιδρυμα Ερευνας και Καινοτομίας.