Ενας γάιδαρος λεβέντης!

«Ενα γαϊδούρι αξίζει τον Χρυσό Φοίνικα» είχα γράψει στην ανταπόκρισή μου από το Φεστιβάλ Καννών τον περασμένο Μάιο για την τελευταία ταινία του Γέρζι Σκολιμόφσκι, το «ΕΟ» (Πολωνία/Ιταλία, 2022), που εν τέλει αρκέστηκε με το βραβείο της επιτροπής  (εξ ημισείας). Το εννοούσα. Χάρηκα, όπως πολλοί, που το «Τρίγωνο της θλίψης» απέσπασε εν τέλει τον Φοίνικα, όμως βαθιά μέσα μου εξακολουθώ να πιστεύω ότι το «ΕΟ» ήταν η ταινία που έδωσε τη μεγάλη στιγμή της φετινής διοργάνωσης· ποιος ξέρει; Ισως να είναι και η μεγαλύτερη στιγμή όλης της χρονιάς! Γιατί δεν είναι μόνον το θέμα της που με τις απέραντες φιλοζωικές ευαισθησίες του σε παρασύρει ενώ ακολουθεί τα βήματα ενός γαϊδουριού από τη στιγμή που ξεφεύγει από το τσίρκο στο οποίο «δούλευε». Είναι, κυρίως, ο τρόπος που ο Σκολιμόφσκι διαχειρίζεται αυτό το θέμα κάνοντας σινεμά μοντέρνο, ανήσυχο, ευφάνταστο, πλούσιο σε έξυπνες ιδέες αλλά και ετοιμότητα απέναντι στα τεράστια, προφανή εμπόδια που είχε να ξεπεράσει για τη δημιουργία αυτής της ταινίας. Το «ΕΟ» είναι ένα «κατηγορώ Τέχνης» απέναντι στο τεράστιο ζήτημα της βαρβαρότητας του ανθρώπου προς τα ζώα, αλλά δεν καταφεύγει ποτέ στον εύκολο συναισθηματισμό (άρα λαϊκισμό). Αντιθέτως, ο Σκολιμόφσκι δημιουργεί δύσκολα, απροσδόκητα και ασυνήθιστα πλάνα υψηλότατης καλλιτεχνικής αισθητικής, πλάνα αναφοράς, των οποίων η ύπαρξη και μόνο σε κάνει να τρίβεις τα μάτια σου μπροστά σε ένα κινηματογραφικό κατόρθωμα. Xωρίς να ξεχνά το αριστούργημα του Ρομπέρ Μπρεσόν «Στην τύχη ο Μπαλταζάρ» (1966), κατάφερε τελικά να βάλει τον θεατή στη θέση του γαϊδουριού σε μια άρτια σε όλα της ταινία, η οποία απλώς και μόνον «συλλαμβάνοντας» το βλέμμα του γαϊδουριού, σου ζητά να το ακολουθήσεις.