Κατηφορίζοντας την Πραξιτέλους – την οδό στην καρδιά της Αθήνας όπου ξεφυτρώνουν συνεχώς κατά μήκος του δρόμου καινούργια μπαράκια και φαστφουντάδικα – αν στρίψει κανείς δεξιά στον πεζόδρομο της Σκουλενίου θα βρεθεί ενώπιον ενός μικρού επιχειρηματικού θαύματος, την αναγεννημένη Πλατεία Αγίων Θεοδώρων, με τα 7-8 καινούργια και παλαιότερα καφέ και εστιατόρια που όλα μαζί συνδιαμορφώνουν στην άλλοτε παρηκμασμένη γειτονιά του κέντρου μια όαση ζωντάνιας και ελπίδας. Και ακριβώς δίπλα στο φως, το σκοτάδι. Σε απόσταση μερικών μόνο μέτρων από τα εξωτερικά τραπεζάκια των μαγαζιών, όπου Ελληνες και τουρίστες απολαμβάνουν, υπό τον ήχο σύγχρονων μουσικών και περιτριγυρισμένοι από εξωτικά φυτά, τον καφέ, το ποτό ή το γεύμα τους, δεκάδες ζαρωμένες φιγούρες διακρίνονται να κινούνται σε έναν άλλον ρυθμό, αυτόν στον οποίο τους καταδικάζει η χρόνια χρήση ουσιών. Αχρονοι και απορροφημένοι από την ανάγκη να βγάλουν ακόμα ένα 24ωρο, πότε κάθονται στα πεζούλια της κάτω πλευράς της Πλατείας Κλαυθμώνος και πότε διαγράφουν κινήσεις, άλλοτε ημιτελείς και άλλοτε βεβιασμένες, σε μια αγωνιώδη προσπάθεια να εξασφαλίσουν την επόμενη δόση τους.

«Το βράδυ δεν περνάς από την πλατεία»

«Προχθές έκανε ντου η Αστυνομία και σκόρπισαν όλοι στα γύρω στενά. Αυτό γίνεται συνέχεια και μετά επιστρέφουν. Γενικά δεν ενοχλούν τη λειτουργία των μαγαζιών ή τους πελάτες. Καμιά φορά μόνο, ένας ή δύο μπορεί να φτάσουν ως τα τραπέζια στην άκρη για να ζητήσουν κάτι ή ακόμα και να το αρπάξουν κι έπειτα ξαναχάνονται στην πλατεία», αναφέρει εργαζόμενος σε ένα από τα μπαρ-εστιατόρια της Πλατείας Αγίων Θεοδώρων, ενώ μια νεαρή συνάδελφός του προσθέτει: «Το βράδυ δεν περνάς μέσα από την πλατεία, τουλάχιστον εγώ φοβάμαι να τη διασχίσω μόνη μου όταν σχολάω. Εχει τύχει μάλιστα να μας ρωτήσουν άτομα από το εξωτερικό πού πουλάνε ναρκωτικά γιατί κάποιος τους είπε ότι εδώ γύρω θα βρουν». Η Πλατεία Κλαυθμώνος είναι μόνο μία από τις πιάτσες – τους τόπους δηλαδή όπου συναθροίζονται οι χρήστες ουσιών στο κέντρο της πόλης. Αλλη πιάτσα είναι η Μασσαλίας, όπου οι χρήστες καταφεύγουν όταν η ΕΛ.ΑΣ. επιχειρεί στην Πλατεία Κλαυθμώνος, ενώ παρόμοιες μετακινήσεις παρατηρούνται τελευταία και στις πιάτσες του Σταθμού Αττικής επί της Λιοσίων και στην οδό Φυλής στο ύψος της Πλατείας Βικτωρίας. Αλλα σταθερά σημεία όπου παρεμβαίνουν καθημερινά οι διάφορες ομάδες του streetwork είναι η οδός Κεραμεικού στο Μεταξουργείο, καθώς επίσης και η Καρόλου και τα γύρω στενά από το κτίριο του ΟΣΕ.

Η ομάδα streetwork του ΟΚΑΝΑ

Το προφίλ των χρηστών περιγράφεται από τον ΟΚΑΝΑ ως εξής: άνδρες και γυναίκες, ένας πληθυσμός πολυπολιτισμικός και πολυφυλετικός με θέματα χρήσης ψυχοδραστικών ουσιών ή και αλκοόλ, με επισφαλή στέγη ή και άστεγοι και συχνά με συννοσηρότητες σωματικές και ψυχικές. «Είναι χαρακτηριστικό τους γνώρισμα να μετακινούνται, αυτό οφείλεται σε εξωγενείς περιβαλλοντικούς παράγοντες. Η ομάδα streetwork του ΟΚΑΝΑ ενημερώνεται κάθε φορά από τα ίδια τα άτομα και παρεμβαίνει κάνοντας για αρχή αναγνωριστικές επισκέψεις και στον κατάλληλο χρόνο με παροχή υλικού ασφαλέστερης χρήσης, προσπαθώντας παράλληλα να φέρει τον κόσμο στις δομές άμεσης πρόσβασης που διαθέτει προκειμένου να φροντίσουν βασικές ανάγκες και να κινητοποιηθούν για ένταξη στη θεραπεία», σημειώνουν από τον ΟΚΑΝΑ αναφορικά με τις πιάτσες και τον πληθυσμό των χρηστών, που υπολογίζεται αυτή τη στιγμή στα 2.000-2.500 άτομα, την ώρα που οι επικεφαλής των ομάδων streetwork καταγράφουν τελευταία αύξηση των γυναικών που κάνουν χρήση σίσα.

Γιατί παραμένει το πρόβλημα της χρήσης

Παρά τη βεντάλια των δράσεων που έχουν ξεδιπλωθεί την τελευταία τριετία από φορείς της πολιτείας και από οργανώσεις για τη φροντίδα του συγκεκριμένου πληθυσμού, και παρά τις δομές που στήθηκαν στο κέντρο της πόλης και λειτουργούν ήδη επιτυχώς εξυπηρετώντας καθημερινά εκατοντάδες χρήστες, το πρόβλημα στους δρόμους και τις πλατείες της Αθήνας παραμένει. «Ο Χώρος Εποπτευόμενης Χρήσης (ΧΕΧ) του ΟΚΑΝΑ, “STEKI 46”, λειτουργεί τους τελευταίους 6 μήνες. Η ανάγκη σχεδιασμού διεύρυνσης του ωραρίου λειτουργίας του ή της δυνατότητας να λειτουργήσει και άλλος ΧΕΧ, είτε στην Αθήνα είτε σε κάποια άλλη μεγάλη πόλη, θα προκύψει αναλόγως των αναγκών και της εκτίμησής τους. Σημαντική πληροφορία για εμάς, είναι η πληροφορία που έρχεται από την τοπική κοινότητα – πέριξ του ΧΕΧ – η οποία έχει δει διαφορά στον χώρο τις ώρες που λειτουργεί ο ΧΕΧ με τις ώρες που δεν λειτουργεί και αυτό ως γεγονός μόνο ενθαρρυντικά μπορεί να λειτουργήσει», αναφέρουν από τον ΟΚΑΝΑ συμπληρώνοντας: «Ευελπιστούμε μέχρι το τέλος του χρόνου να έχουν ολοκληρωθεί οι απαιτούμενες διαδικασίες ώστε μέσα στο 2023, πέντε κινητές μονάδες εποπτευόμενης χρήσης, δυναμικότητας δύο θέσεων και 24ωρης λειτουργίας, να είναι σε θέση να παρέχουν υπηρεσίες στην Αθήνα. Επίσης, θα λειτουργήσει κινητή μονάδα και στη Θεσσαλονίκη». Σύμφωνα με τον Δήμο Αθηναίων και τις αρμόδιες υπηρεσίες, «πάντα τα κέντρα των μεγαλουπόλεων, όσο σύγχρονα και φροντισμένα και αν είναι, διατηρούν έναν πληθυσμό χρηστών αστέγων, με προβλήματα αλκοολισμού ή και ψυχοπαθολογίες. Ως πολιτεία οφείλεις να τους δώσεις το μάξιμουμ των υπηρεσιών χωρίς να μπορείς όμως να τους αναγκάσεις να τις χρησιμοποιήσουν».