Η πρόσφατη παραγωγή όπερας «Το δαχτυλίδι των Νιμπελούνγκεν» του Βάγκνερ, στην Κρατική Οπερα του Βερολίνου σε σκηνοθεσία του Ρώσου Ντμίτρι Τσερνιακόφ, με τη συμμετοχή 20 κουνελιών στη σκηνή μέσα σε κλουβιά – στο στήσιμο της «Βαλκυρίας» – αναστάτωσε οπερατικό κοινό και φιλόζωους ακτιβιστές. Η επίμαχη σκηνοθετική ιδέα έφτασε στο δικαστήριο καθώς η οργάνωση ΡΕΤΑ διαμαρτυρήθηκε για τις συνθήκες ήχου και φωτός οι οποίες θα έβλαπταν τα κουνέλια. Η Δικαιοσύνη αποφάσισε ότι δεν συντρέχει κίνδυνος, όμως η Κρατική Οπερα του Βερολίνου αναθεώρησε το αρχικό στήσιμο της παραγωγής ώστε να βρεθεί μια άλλη πρόταση που δεν θα χρειαστεί η χρήση ζώων. Ωστόσο ο κόσμος της όπερας δεν είναι ασυνήθιστος στην έκτακτη συμμετοχή εκπροσώπων του ζωικού βασιλείου. Σκηνοθέτες σε ανεβάσματα κλασικών έργων όπερας αλλά και κάποιων πειραματικών δημιουργιών έχουν επικαλεστεί για την έμπνευσή τους τη βοήθεια των ζώων. Αλλωστε σε ορισμένα έργα ο ίδιος ο συνθέτης έχει δώσει συγκεκριμένες οδηγίες για ένα ιδιαίτερο κάστινγκ. Ας δούμε μερικές χαρακτηριστικές περιπτώσεις.

Ο γάιδαρος Γουάντα στη «Λα Μποέμ»

Τον περασμένο Μάιο, στη Μετροπόλιταν Οπερα της Νέας Υόρκης, στην αναβίωση της σκηνοθετικής προσέγγισης του Φράνκο Τζεφιρέλι στη «La Bohème» του Πουτσίνι, ένας γάιδαρος με ροζ καπέλο γελωτοποιού περίμενε υπομονετικά το σύνθημά του. Ηταν η 15χρονη Γουάντα, με όμορφες καφέ ρίγες να διατρέχουν την πλάτη της και να καταλήγουν στην ουρά της. Η Γουάντα έκανε το ντεμπούτο της στη Met αυτή τη σεζόν, σέρνοντας ένα πολύχρωμο καρότσι γεμάτο παιχνίδια, τα οποία ο γυρολόγος Παρπινιόλ μοιράζει σε ενθουσιασμένα παιδιά. Σύμφωνα με τη Νάνσι Νόβογκορντ, η οποία διευθύνει το πρακτορείο ζώων All Tame Animals που συνεργάζεται με τη Met, «όταν πρόκειται για ζώα με οπλές όπως τα άλογα και τα γαϊδούρια, θα χρειαστεί κάποιο που να είναι τολμηρό και όχι ήσυχο. Κάτι που μερικές φορές εκπλήσσει το κοινό. Συμβαίνουν πολλά που μπορεί να φαίνονται τρομακτικά ή επικίνδυνα και αν είναι πολύ δειλά, αυτό θα τα καταβάλει. Η αυτοπεποίθηση είναι το πιο σημαντικό πράγμα, είτε πρόκειται για άλογο είτε για γαϊδούρι είτε για σκύλο» επισημαίνει η έμπειρη εκπαιδεύτρια.

Τα άλογα στην «Αΐντα»

Η «Αΐντα» του Βέρντι είναι μια όπερα που προτρέπει τους σκηνοθέτες να χρησιμοποιήσουν διαφορετικά είδη ζώων. Κάποιες παλιές παραγωγές της συγκεκριμένης όπερας έχουν βγάλει έως και ελέφαντες στη σκηνή. Αν και η αγαπημένη και μακροχρόνια παραγωγή της Μετροπόλιταν Οπερα αρκείται στο περήφανο τροχάδην που κάνουν τα άλογα κατά τη διάρκεια του θριαμβικού εμβατηρίου. Ο Τζον Αλέγκρα, ιδιοκτήτης μιας φάρμας αλόγων στο Κονέκτικατ, έχει δώσει δύο από αυτά στο ανέβασμα της «Αΐντα» του 2016: «Οταν τα άλογα ακούνε τις σάλπιγγες, είναι έτοιμα να μπούνε στη σκηνή» λέει ο Αλέγκρα στους «New York Times».

Τα πρόβατα στη «De Materie»

Στην όπερα «De Materie» του Λούις Αντρισεν που ανέβηκε στο χώρο τέχνης Αρμορι της Νέας Υόρκης, το 2016, ο οραματιστής σκηνοθέτης Χάινερ Γκέμπελς εμπλούτισε τη μουσική διαδρομή του έργου μέσα από μια ακολουθία μη αφηγηματικών πινάκων με εκπληκτικές οπτικές σκηνές. Οι εικονογραφικές προσθήκες μετέφεραν το νόημα του «De Materie» άλλοτε με αναφορές στον Μόντριαν και σε γραπτά κείμενα της Μαντάμ Κιουρί κι άλλοτε με τα εμβόλιμα επεισόδια αιωρούμενων Ζέπελιν και ενός κοπαδιού από πρόβατα.

Ενας ταύρος στο «Μωϋσής και Ααρών»

Στο ημιτελές οπερατικό δράμα «Μωϋσής και Ααρών» του Αρνολντ Σένμπεργκ, στην επιστροφή του από το όρος Σινά ο Μωυσής «εξαφανίζει» τον χρυσό μόσχο των Ισραηλιτών. Στην παραγωγή για την Οπερα της Βαστίλης στο Παρίσι, το 2015, ο ιταλός σκηνοθέτης Ρομέο Καστελούτσι συμπεριέλαβε ένα ζωντανό μοσχάρι. Οπως περιέγραφε ο Τζέιμς Φάραγκο στην «Guardian», «στην πραγματικότητα ήταν ένας ταύρος, ένα τροφαντό βόδι ράτσας Σαρολέ που είχε δύο χειριστές και ζύγιζε μισό τόνο».

Ο «Ρούπερτ το άλογο» στον «Φάλσταφ»

Το 2012 η παραγωγή «Φάλσταφ» του Βέρντι στη Βασιλική Οπερα του Λονδίνου ήταν η αφορμή ώστε ο σταρ βαρύτονος Αμπρότζιο Μαέστρι να αποκτήσει έναν ιδιαίτερο φίλο. Οπως δήλωσε ο ίδιος στην «Guardian» για τον «Ρούπερτ το άλογο», «όταν τραγουδάω δεν φοβάται, αντίθετα φαίνεται να εκτιμά τον Βέρντι». Πάντως το καφέ ευνουχισμένο άλογο είχε προετοιμαστεί πριν από την εμφάνισή του στον «Φάλσταφ», καθώς είχε εκτεθεί σε αποσπάσματα όπερας, με την ευγενική συμβολή εκκλησιαστικών οργανοπαικτών.

Οι αληθινοί σταρ του «Δον Κιχώτη»

Στο ανέβασμα της όπερας «Δον Κιχώτης» του Μασνέ από την Οπερα του Σιάτλ, το 2011, οι τραγουδιστές που υποδύονταν τον Δον Κιχώτη και τον Σάντσο Πάντσα έκαναν μαθήματα ιππασίας. «Ηταν δύσκολο να επικεντρωθείς σε οτιδήποτε άλλο όταν η Μίλι – ο γάιδαρος που υποδυόταν το ζώο του Σάντσο Πάντσα – και ο Ντεσπεράντο – ως ο Ροσινάντε του Κιχώτη – βρίσκονταν στη σκηνή ανεβοκατεβάζοντας τα κεφάλια τους, κουνώντας τις ουρές τους και μασουλώντας τις λιχουδιές που τους μοίραζαν στα κρυφά» επισημαίνει το Seattle’s Classical Review.