«Το ρεπορτάζ προσφέρει την πρώτη ύλη, η λογοτεχνία το βάθος»

Οι εφημερίδες λειτουργούσαν πάντα ως φορείς εκλαΐκευσης της επιστήμης και της φιλολογίας. Πώς ήταν η εμπειρία της αναδίφησης του Αρχείου δύο εφημερίδων;

Ο σπουδαίος βιβλιογράφος Δημήτρης Δασκαλόπουλος είχε γράψει κάποτε ότι τα περιοδικά είναι το οξυγόνο της λογοτεχνίας και, τηρουμένων των αναλογιών, θα μπορούσαμε να πούμε ότι ισχύει κάτι τέτοιο και για τις εφημερίδες. Οχι μόνο επειδή φέρνουν ή έφερναν τη λογοτεχνία πιο κοντά στο ευρύ κοινό. Μια εφημερίδα μέσα από τις στήλες των σχολίων, των βιβλιοπαρουσιάσεων και της κριτικής μπορεί να ενημερώνει τους αναγνώστες για μια ποικιλία θεμάτων που αφορούν το λογοτεχνικό πεδίο, να σχολιάζει τα καλλιτεχνικά ζητήματα στην Ελλάδα ή σε άλλες χώρες και να διαμορφώνει τον λογοτεχνικό κανόνα προτείνοντας νέους συγγραφείς ή πριμοδοτώντας καινούριους τρόπους αναπαράστασης. Η δική μου εμπειρία της αναδίφησης του ιστορικού αρχείου των εφημερίδων ΤΟ ΒΗΜΑ και ΤΑ ΝΕΑ ξεκινάει στις αρχές της δεκαετίας του 2000 όταν συνέτασσα, ύστερα από μεταδιδακτορική υποτροφία από το ΙΚΥ, τη Βιβλιογραφία του συγγραφέα Θανάση Βαλτινού. Ο Βαλτινός ήταν φανατικός συλλέκτης αποκομμάτων και μάζευε όχι μόνο ό,τι σχετιζόταν με το δικό του έργο αλλά και μία πληθώρα στοιχείων που αφορούσε την τρέχουσα πολιτική και κοινωνική επικαιρότητα. Από το προσωπικό του Αρχείο μετέβην στην οδό Χρήστου Λαδά στην Αθήνα, όπου βρισκόταν παλιότερα το ιστορικό Αρχείο των εφημερίδων και εκεί μπορούσε κάποιος να χρησιμοποιήσει τη σχετική ηλεκτρονική υπηρεσία. Αξίζει να προσθέσουμε ότι το μυθιστόρημα του Βαλτινού Στοιχεία για τη δεκαετία του ’60 (1989) είναι φτιαγμένο από πιθανόν αυτούσια ή «πειραγμένα» τέτοια αποκόμματα, και περιμένουμε τον ερευνητή που θα θελήσει, αξιοποιώντας λέξεις – κλειδιά, να διερευνήσει τις επιρροές που δέχτηκε από τον χώρο του Τύπου και τους βαθμούς επεξεργασίας που υπέστη το δάνειο υλικό.