«Γιατί αποδείχθηκαν λανθασμένες οι προβλέψεις από το 1988;»

Υπάρχει διάχυτος σήμερα ανά την υφήλιο ένας δικαιολογημένος φόβος περί περιστολής της δημοκρατίας ή «οπισθοδρόμησης», και δημοσιεύματα στον Τύπο μάς παρουσιάζουν το ένα μετά το άλλο παραδείγματα χωρών που διολισθαίνουν στην απολυταρχία… Γιατί αποδείχθηκαν τόσο λανθασμένες οι προβλέψεις από το 1988; Η απροσδόκητη πτώση του Τείχους του Βερολίνου ήταν ένας σημαντικός λόγος, αλλά το πρόσφατο κύμα εκδημοκρατισμού δεν μπορεί να αποδοθεί μόνο στο τέλος της αντιπαλότητας μεταξύ δύο υπερδυνάμεων. Το βαθύτερο δίδαγμα που προσφέρει η ιστορία είναι ότι, υπό συγκεκριμένες περιστάσεις, οι οποίες δεν είναι καθόλου σπάνιες, η δημοκρατική διακυβέρνηση είναι κάτι που προκύπτει φυσικά στους ανθρώπους. Πολλές από τις κοινωνίες οι οποίες πραγματοποίησαν τη μετάβαση στη δημοκρατία μετά το 1989 είχαν αναπτύξει μορφές πρώιμης δημοκρατίας πολύ καιρό προτού έρθουν σε επαφή με Ευρωπαίους. Η τεχνολογία της σύγχρονης δημοκρατίας, με τις εκλογές και τα κόμματα, είναι κάτι το νέο, αλλά η βασική αρχή της δημοκρατίας ―ότι την εξουσία πρέπει να την έχει ο λαός― δεν είναι.