Το εμφύλιο τραύμα

Η γενιά μου, τουλάχιστον εκείνοι οι συνομήλικοι που είχαν μια δίψα και μια πείνα για τις ιδέες, την ιστορία και την εξέλιξη του πολιτισμού (και στην εποχή μου, αντίθετα με τα σημερινά δεδομένα, ήταν πολλοί), κυρίως μετά τον πόλεμο και μετά τη σταλινική περίοδο στη Σοβιετική Ενωση, τότε που η μεγάλη χώρα του Βορρά διερχόταν την περιβόητη αποσταλινοποίηση, με κύριο εκφραστή εκείνον τον λαϊκό ηγέτη και φιλικό «σύντροφο» Χρουστσόφ, είδαμε και τις απαγορευμένες ταινίες του εκπληκτικού κινηματογράφου, με κυρίαρχο τη μεγαλοφυή συνεισφορά του Αϊζενστάιν. Ποιος ευαίσθητος σήμερα νέος στην ιστορία των ιδεών μπορεί να συλλάβει πως η γενιά μας ζούσε με ιστορική προίκα τις εικόνες από μια σοβιετική ιστορική κατάθεση που είχε ως κεντρικό θέμα, όπως στις ταινίες του καιρού εκείνου, τη ρωσική εποποιία εναντίον των Τατάρων, με κύριο, κεντρικό σύμβολο άμυνας και «πίστης» τον Καθεδρικό Ναό του Κιέβου; Εκεί οι ιερείς ευλόγησαν τα όπλα του Ιβάν του Τρομερού και οι τεράστιες «μουσικές» καμπάνες ηχούσαν μετά τον θρίαμβο και τη φυγή των επιδρομέων.