Αραγε ποιος φταίει; Φταίει η οικογένεια, φταίει το σχολείο, φταίει η Αστυνομία, φταίει η κοινωνία; Φταίμε όλοι μαζί και ο καθένας ξεχωριστά; Προφανώς, φταίνε όλα μαζί. Είναι αδύνατον να ακούμε για τόσες φρικαλεότητες μαζεμένες και η αιτία να είναι μονοπαραγοντική. Δεν εμφανίστηκε ξαφνικά η ασθένεια της διαστροφής και μετέτρεψε «ευυπόληπτους» πολίτες σε βιαστές. Κάτι πρέπει να γίνει. Κάτι οφείλουμε να κάνουμε. Επιτέλους, τέλος.

Συνηθίζουμε να ξεκινούμε την όποια ανάλυση από το σπίτι. Οχι αδίκως. Στο σπίτι μαθαίνουμε να αντιγράφουμε τη βία ή τη μη βία. Τον σεβασμό ή την ασέβεια. Μαθαίνουμε στα αγόρια μας ότι δεν έχει σημασία αν τα κορίτσια μας φοράνε κοντή φούστα ή έχουν βαφτεί έντονα. Δεν έχει σημασία εάν νομίζουν ότι προκαλούν. Το «όχι» είναι ΟΧΙ, όπως κι αν εκφράζεται.

Θα συνέχιζα, κάνοντας λόγο για το σχολείο, το κάθε σχολείο, κυρίως στα χρόνια του δημοτικού, όπου μάθαμε να αντιμετωπίζουμε ως ταμπού την εκπαίδευση επί θεμάτων που άπτονται του σεξουαλικού στοιχείου. Σε μια κοινωνία που, παρ’ όλα αυτά, βρίθει μουσικών ακουσμάτων αισχίστου πορνογραφικού είδους, ακραίου σεξισμού. Oπου κάθε τηλεοπτικό πρόγραμμα έχει αντίστοιχες σκηνές. Σε αυτή την κοινωνία, επιλέγουμε τα παιδιά να μην τα μαθαίνουν στο σχολείο αλλά στον δρόμο. Eχουμε χρέος. Να διαμορφώσουμε τα κατάλληλα εκπαιδευτικά προγράμματα και να μη σταματήσουμε να βελτιώνουμε τις συνθήκες για κάθε οικογένεια.

Θα προχωρούσα στο σύνηθες ανάθεμα. Δεν είναι άλλο από την Αστυνομία, τη Δικαιοσύνη, την έκτιση της ποινής. Το δεδομένο είναι ότι η Αστυνομία έχει πεπερασμένες δυνάμεις. Πρέπει όμως να μη σταματήσουμε να την ενισχύουμε και κυρίως να την εκπαιδεύουμε. Η σύσταση γραφείων αντιμετώπισης της ενδοοικογενειακής βίας νομίζω δείχνει τον δρόμο και το μοντέλο που οφείλουμε να ακολουθήσουμε. Οφείλουμε, όμως, να ενισχύσουμε και το θέμα της γενικότερης καταστολής: Σε πολλές χώρες του εξωτερικού, το σύστημα υγείας παρέχει δωρεάν το ονομαζόμενο rape kit. Κάθε γυναίκα έχει πάντα μαζί της τα απαραίτητα σύνεργα, ώστε να ληφθεί άμεσα υλικό προς εξέταση. Με τον τρόπο αυτόν, πολλοί βιαστές έχουν ήδη ανακαλυφθεί και διωχθεί.

Κι έρχεται η ώρα της δίκης και της επιβολής ποινής. Κάθε βιασμός παιδιού μπορεί να τιμωρηθεί ακόμα και με ισόβια. Οπως και ο ομαδικός βιασμός.

To τελευταίο κομμάτι του παζλ, πάνω στο οποίο η πολιτεία μού έδωσε την ευκαιρία να εργαστώ ως γενική γραμματέας Αντεγκληματικής Πολιτικής για περισσότερα από δύο χρόνια, με βασική αρμοδιότητα τις ελληνικές φυλακές. Προσπαθήσαμε μέσα από διάφορες δράσεις να δούμε, να καταλάβουμε, να κατανοήσουμε, να διαχειριστούμε, να αντιμετωπίσουμε την κατάσταση στις δύο φυλακές εγκλημάτων κατά της γενετήσιας ελευθερίας, στα Γρεβενά και στην Τρίπολη. Πρώτα απ’ όλα, τον λόγο που ένας στους δέκα κρατουμένους είναι έγκλειστος για τέτοιο αδίκημα και επιπροσθέτως πώς θα μπορούσε το σωφρονιστικό σύστημα να τον παραδώσει στην κοινωνία με τις λιγότερες πιθανότητες να το ξανακάνει. Kαταλήξαμε ότι οι πυλώνες είναι δύο: υγειονομική έρευνα και κατάδειξη ότι οι ποινές εκτίονται.

Eισηγήθηκαμε κι έγινε δεκτό και πλέον αποτελεί νόμο του κράτους η θεσμοθέτηση ειδικών καταστημάτων κράτησης. Μπορεί να ακούγεται μικρής εμβέλειας αλλαγή, δεν είναι όμως. Δεν είναι δυνατόν να ακολουθείται σε μια τέτοια φυλακή ό,τι ακολουθείται στις υπόλοιπες. Η αλλαγή αυτή είναι βέβαιο ότι θα βοηθήσει.

Η Σοφία Νικολάου είναι δικηγόρος, πρώην γενική γραμματέας Αντεγκληματικής Πολιτικής