The Knights: «The Kreutzer project»: Μεταγραφές σε έργα Beethoven και Janacek, έργα Clyne και Jacobsen. AVIE

Κρόιτσερ: Ενα όνομα με μοναδική πορεία στην τέχνη: πρωτίστως στη μουσική, αλλά και στη λογοτεχνία καθώς και στον κινηματογράφο. Που, όμως, μάλλον ουδείς πια θυμάται τις καταβολές του. Ο Ροδόλφος Κρόιτσερ ήταν γάλλος βιολονίστας και συνθέτης, πολύ επιτυχημένος στα χρόνια του, αλλά που ξεχάστηκε μετά από την εποχή του. Με μία σημαντική διαφορά: ο Μπετόβεν του αφιέρωσε την Ενατη Σονάτα του για Βιολί και Πιάνο: την πιο οραματική, επαναστατική, συμφωνική σε χαρακτήρα, εκρηκτική σε φύση και διάσημη από την πρώτη στιγμή μέχρι και σήμερα από τις δέκα σονάτες που έγραψε για τα δύο πιο δημοφιλή όργανα. Και που πήρε το όνομά του. Το έργο έχει τέτοια δύναμη, ώστε ενέπνευσε τον πατριάρχη της ρωσικής λογοτεχνίας Λέοντα Τολστόι να γράψει, το 1889, τη νουβέλα του «Σονάτα Κρόιτσερ». Το βιβλίο άγγιζε πολύ «επικίνδυνα» θέματα σεξουαλικότητας και αμέσως απαγορεύθηκε από τις ρωσικές Αρχές. Ομως, στις αρχές της δεκαετίας του ’20, το διάβασε ο σπουδαίος τσέχος συνθέτης Λέος Γιάνατσεκ. Και τον ενέπνευσε να γράψει το αριστουργηματικό πρώτο κουαρτέτο του με τίτλο «Σονάτα Κρόιτσερ». Τέλος, έναν αιώνα μετά την έκδοση της νουβέλας, το 1989, ο άγγλος σκηνοθέτης Μπέρναρντ Ρόουζ έδωσε τη δική του, κινηματογραφική πλέον προσέγγιση, στην ομώνυμη ταινία του. Μια πορεία, που δεν συναντά κανείς αλλού.

Τώρα, η υπέροχη «μουσική κολεκτίβα» από το Μπρούκλιν της Νέας Υόρκης, όπως αυτοπροσδιορίζονται «Οι Ιππότες», προσθέτουν τη δική του συνέχεια σε αυτή τη μακρά πορεία, μεταγράφοντας για ορχήστρα τόσο τη σονάτα του Μπετόβεν, όσο και το κουαρτέτο του Γιάνατσεκ, αλλά και προσθέτοντας και δύο ακόμα σύγχρονα έργα εμπνευσμένα από την Κρόιτσερ. Οι μεταγραφές είναι πάντοτε μία πολύ δύσκολη και επικίνδυνη υπόθεση: θέλει μεγάλη τέχνη, γνώση και, κυρίως, αυτογνωσία, για να κάνει κανείς τέτοιου είδους δουλειά με τρόπο που δεν θα ξεφύγει στις σκοτεινές ατραπούς του κιτς, ή του τετριμμένου, του ανούσιου. Οι πιθανότητες είναι, γενικά εναντίον τέτοιων εγχειρημάτων, παρά υπέρ τους. Ομως εδώ όχι απλώς τα κατάφεραν, αλλά, πραγματικά θριαμβεύουν, έχοντας πετύχει περίπου το ακατόρθωτο. Ποιο;

Οι νεοϋορκέζοι μουσικοί έδωσαν δύο νέα έργα που είναι όντως και νέα και σύγχρονα και αυθεντικά, αλλά που, ταυτόχρονα, είναι και απόλυτα πιστά στα «μητρικά» τους έργα, χωρίς όμως να είναι καθόλου αντίγραφά τους. Χωρίς να είναι δηλαδή ενορχηστρωτικές μεγεθύνσεις τους. Ολο αυτό, είναι πραγματικά σπουδαίο, σπάνιο επίτευγμα, ιδίως όταν γίνεται με τέτοια αίσθηση οικονομίας των μέσων και της γραφής, αλλά και με τόσο λεπτή και ακριβή αισθητική όσο εδώ. Πρόκειται για τόσο αξιοθαύμαστη δουλειά, που την ακούς ξεχνώντας πια πολύ γρήγορα ότι μιλάμε για μεταγραφές έργων-κολοσσών. Και μένοντας στο ενδιαφέρον που γεννά πρωτογενώς αυτό το νέο μουσικό υλικό, το γεμάτο πρωτογενείς, γοητευτικές εκπλήξεις. Και, φυσικά, που είναι ερμηνευμένο με τη γνωστή αισθητική και πνευματική σπιρτάδα και την τεχνική υπεροχή του εκπληκτικού αυτού γεμάτου φρεσκάδα συγκροτήματος. Αλλωστε, η Σονάτα του Μπετόβεν είναι μεταγραμμένη ως «Κοντσέρτο Κρόιτσερ» από τον βιολονίστα και συνιδρυτή του συγκροτήματος Κόλιν Γιάκομπσεν, ενώ το Κουαρτέτο του Γιάνατσεκ από τον επίσης συνιδρυτή και μαέστρο τους Ερικ Γιάκομπσεν. Και αν δεν έχει τύχει μέχρι σήμερα να τους γνωρίσετε, ίσως αυτή, η γεμάτη ιδέες, πλήρης από παρελθόν και παρόν δουλειά, να είναι η πιο κατάλληλη ευκαιρία.