Τι είναι τα Χριστούγεννα χωρίς λίγη μαγεία; Δεν υπάρχει πιο κατάλληλη ευκαιρία για να δοκιμάσει κανείς τα όρια της φαντασίας του, σχεδιάζοντας τη στρατηγική του για τη νέα χρονιά που έρχεται. Ο Νίκος Ανδρουλάκης έκλεισε έναν χρόνο στην ηγεσία του ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ, όμως αυτά τα Χριστούγεννα εκτός από την έγνοια για το κόμμα του, τον κυνηγούν δύο εφιάλτες – από εκείνους που τα Χριστούγεννα μεγαλώνουν, ζωντανεύουν και έρχονται να κρούσουν τον κώδωνα του κινδύνου, σαν άλλα φαντάσματα που επισκέπτονται τον Εμπενίζερ Σκρουτζ.

Το «φάντασμα» του Ακη

Το Qatargate και η φερόμενη εμπλοκή της Εύας Καϊλή θύμισε στα πιο έμπειρα στελέχη του κόμματος εκείνη την ανοιξιάτικη μέρα του 2012, όταν ο Ακης Τσοχατζόπουλος έμπαινε, σε ζωντανή μετάδοση, στο αυτοκίνητο της Ασφάλειας για την περιπέτεια που θα στιγμάτιζε όχι μόνο τον ίδιο, αλλά και το κόμμα του – παρότι είχε φροντίσει να τον διαγράψει πέντε χρόνια νωρίτερα και να ψηφίσει τον νόμο με βάση τον οποίο ο πρώην υπουργός τελικά μπήκε στη φυλακή. Οσοι φοβούνται την ταύτιση της ατομικής ευθύνης με τη συλλογική φοβούνται περισσότερο τον συνειρμό μιας διαγενεακής κληρονομιάς διαφθοράς, παρότι το κόμμα έχει εξελιχθεί πολύ τα τελευταία δέκα χρόνια και έχει ανανεώσει το πολιτικό του προσωπικό. Αν και σε εθνικό επίπεδο οι αιχμές προς το ΠΑΣΟΚ ήταν λίγες (η αντίδραση του Μεγάρου Μαξίμου ήρθε μετά τα περί «Δούρειου Ιππου»), το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα ήταν αυτό που επίσημα μίλησε για σκάνδαλο που δεν είναι ευρωπαϊκό, αλλά σοσιαλδημοκρατικό, καθώς όλα τα αρχικώς εμπλεκόμενα πρόσωπα προέρχονταν από την ίδια ιδεολογική και κομματική οικογένεια.

Ο «Σοσιαλ-Καμμένος»

Τα φαντάσματα, ωστόσο, δεν μένουν μόνο στον Απρίλιο του 2012, αλλά φτάνουν μέχρι και τον Ιανουάριο του 2015. Η περιγραφή του Κυριάκου Μητσοτάκη για την ενδεχόμενη συνεργασία ΣΥΡΙΖΑ-ΠΑΣΟΚ με την ατάκα «σοσιαλ-Καμμένος» για τον πρόεδρο του ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ, χρησιμοποιήθηκε ακριβώς για να φέρει το ΠΑΣΟΚ σε θέση άμυνας. Παρομοιάζει το κόμμα με τους ΑΝΕΛ, αυτή τη φορά από τη σοσιαλδημοκρατική σκοπιά, που θα έχει ως αποστολή να «κρατάει» τον ΣΥΡΙΖΑ, στρίβοντας το τρένο, όπως έλεγε εκείνο το περίφημο σποτάκι του κόμματος του Πάνου Καμμένου. Η κατηγορία πως το ΠΑΣΟΚ θα λειτουργήσει μετεκλογικά ως «Σοσιαλ-Καμμένος» επαναφέρει στον δημόσιο διάλογο τη λογική του κόμματος-παραρτήματος, που θα μπει σε μια κυβέρνηση μόνο και μόνο για να βγουν οι αριθμοί. Αυτή ακριβώς τη λογική, δηλαδή, που η Χαριλάου Τρικούπη έκανε χρόνια για να διώξει από πάνω της, μετά τη συμμετοχή της στην κυβέρνηση Σαμαρά – Βενιζέλου την περίοδο 2012-2015. Με τη ΝΔ να στοχεύει εμφανώς πλέον στην αυτοδυναμία, ο «Σοσιαλ-Καμμένος» λειτουργεί υπέρ και της κυβέρνησης, αλλά και της αξιωματικής αντιπολίτευσης, καθώς, από άποψη αφηγήματος, δεν είναι εκείνοι που παίρνουν στα χέρια τους την «καυτή πατάτα» σε περίπτωση που δεν προκύψει αυτοδυναμία.

Το… ξυπνητήρι

Το καλό με τους εφιάλτες είναι ότι, όσο έντονοι ή ζωντανοί κι αν είναι, δεν διαρκούν για πάντα, αλλά παύουν να υπάρχουν και να σε τρομάζουν μόλις ηχήσει το ξυπνητήρι. Και, σ’ αυτή τη φάση, στη Χαριλάου Τρικούπη θεωρούν πως τουλάχιστον όσον αφορά την υπόθεση Καϊλή, οι απώλειες που διαφαίνονται μέσω των δημοσκοπήσεων για το κόμμα θα είναι προσωρινές – από τα μέχρι στιγμής δεδομένα, τίποτα δεν θυμίζει το 2012 και την ατμόσφαιρα που υπήρχε απέναντι στο ΠΑΣΟΚ τότε, όταν συμμετείχε σε μια κυβέρνηση που εφάρμοζε πολιτικές λιτότητας. Ενδεχομένως ακόμα και η ανάπαυλα των Χριστουγέννων θα φέρει μαζί της την απαιτούμενη απόσταση από την επικαιρότητα, που θα επιτρέψει μια νέα αρχή στο ξεκίνημα του 2023.

Για το ζήτημα των μετεκλογικών συνεργασιών, από την άλλη, το πρόβλημα δεν μοιάζει τόσο εφήμερο, καθώς οι πιθανές συμμαχίες της Δευτέρας, μετά την κάλπη της απλής αναλογικής, θα απασχολήσουν τον δημόσιο διάλογο μέχρι και την ώρα που θα αρχίσει η καταμέτρηση των ψήφων. Σ’ αυτήν την περίπτωση, όμως, τη θέση του ξυπνητηριού παίρνει η επιμονή με την οποία η Χαριλάου Τρικούπη επιμένει στην αυτόνομη πορεία του ΠΑΣΟΚ, ακολουθώντας μια λογική «διμέτωπου» απέναντι στο «τοξικό δίπολο» που δημιουργείται από τη ΝΔ και τον ΣΥΡΙΖΑ – στη λογική πως το ΠΑΣΟΚ θα λειτουργήσει ως διέξοδος για τους προοδευτικούς ψηφοφόρους.

Ο ονειροκρίτης

Στην πραγματικότητα, βέβαια, το ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ έχει να αντιμετωπίσει μια διπλή στρατηγική: από τη μία, αυτή της ΝΔ, που κρατάει τον ονειροκρίτη και πλέον έχει περάσει στο «σκληρό ροκ» απέναντι στη Χαριλάου Τρικούπη, καθώς επί της ουσίας διατείνεται πως όταν κάποιος ψηφίσει Ανδρουλάκη «θα του βγει Τσίπρας». Η διάρρηξη της σχέσης τους φαίνεται από το γεγονός ότι το ΠΑΣΟΚ δεν μένει πια στην γκρίζα ζώνη της κυβερνητικής κριτικής. Ο λόγος είναι μάλλον προφανής: οι κεντρώοι που ψηφίζουν ΠΑΣΟΚ ή βρίσκονται στο ενδιάμεσο των δύο κομμάτων και αυτή τη στιγμή στη δεξαμενή των αναποφάσιστων μπορούν να καθορίσουν την αυτοδυναμία για τη ΝΔ – άρα σπρώχνοντας το ΠΑΣΟΚ προς τα αριστερά επιχειρεί να τους διεκδικήσει ήδη από την κάλπη της απλής αναλογικής. Από την άλλη, ο ΣΥΡΙΖΑ ακολουθεί μια άλλη στρατηγική: αφήνει την ταύτιση που επιχειρεί η ΝΔ αναπάντητη, γνωρίζοντας πως αυτή λειτουργεί υπέρ του και όχι εναντίον του, για μια άλλη μερίδα ψηφοφόρων – αυτούς ανάμεσα στα δύο μεγαλύτερα κόμματα της αντιπολίτευσης.