Αναμνήσεις από τις γιορτές των λογοτεχνών

Υπάρχουν άνθρωποι που τις ημέρες των γιορτών, των οποιωνδήποτε γιορτών, αισθάνονται, με τη σχεδόν καταναγκαστική υποχρέωση να συμμετέχουν σε μια ατμόσφαιρα χαράς, σχεδόν δυστυχείς. Δεν είναι γιατί είναι αισθηματικά τσιγκούνηδες, το αντίθετο θα έλεγε κανείς, είναι τόση η ψυχική τους επάρκεια και ευρυχωρία ώστε να τους απασχολούν οι άλλοι που είναι αδύνατον να συμμετέχουν στη χαρά των γιορτών, δεν λείπουν ποτέ οι περιπτώσεις ώστε να συμβαίνει κάτι τέτοιο. Πώς είναι δυνατόν αναρωτιούνται να οργανωνόμαστε για να χαρούμε και να απολαύσουμε όταν άνθρωποι σχεδόν δίπλα μας, για παράδειγμα στην Ουκρανία, όχι μόνον εξαιρούνται οποιασδήποτε χαράς αλλά και δοκιμάζονται φοβερά; Οπως αναρωτιούνται μήπως δεν είναι και τόσο απίθανη η προοπτική να αναποδογυρίσουν τα πράγματα και να βρεθούμε εμείς στη θέση τους. Ενστάσεις κάθε άλλο παρά αμελητέες, αφού αν γινόταν να διασκεδαστούν ως έναν βαθμό το γεγονός θα πιστωνόταν, όπως συμβαίνει με καθετί σημαντικό στον κόσμο, μόνο στη λογοτεχνία. Φτάνει να αναλογιστούμε – πόσω μάλλον να διαβάσουμε – τα διηγήματα που έχει γράψει για τα Χριστούγεννα και την Πρωτοχρονιά ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης, ώστε να πάψουμε να αισθανόμαστε, όσοι δεν μπορούμε να χαρούμε τις γιορτές με την έννοια του «βίος ανεόρταστος μακρά οδός απανδόκευτος», «ένοχοι» αφού ο σκιαθίτης πεζογράφος «καθιέρωσε» θα έλεγε κανείς την περίοδο των γιορτών και ως μία εκδοχή ενός βαθέος πένθους. Αφορμή για χαρά ή για πένθος, η περίοδος των γιορτών, όπως αυτές που διερχόμαστε, είναι ταυτόχρονα και μια γιορτή μνήμης. Καθώς η μνήμη, όσο μελαγχολικά και αν είναι αυτά που ανακαλεί, μόνο και μόνο γιατί αναφέρεται πάντα στο παρελθόν, είναι μια «γιορτή» που ο προσωπικός της χαρακτήρας φαίνεται να τη νομιμοποιεί σε σχέση με κάθε άλλη εορταστική χαρά. Με γνώμονα αυτήν ακριβώς τη σκέψη απευθυνθήκαμε στους γιους και τις κόρες αλλά και στη σύζυγο έξι σπουδαίων δημιουργών του νεοελληνικού πολιτισμού ώστε να μας κοινωνήσουν τις αναμνήσεις τους σε σχέση με τα χρόνια που οι δημιουργοί αυτοί ήταν εν ζωή.