Eχετε αναλογιστεί πως το γιορτινό μενού που έχετε αποφασίσει να μαγειρέψετε μπορεί να έχει κάνει τον… γύρο του κόσμου πριν φτάσει στο πιάτο σας; Κι όχι, δεν πρόκειται για υπερβολή, καθώς υπάρχουν «διάσημα» προϊόντα που επιλέγουν οι καταναλωτές αυτές τις ημέρες που έχουν διανύσει περισσότερα από 10.000 χιλιόμετρα (!) για να βρεθούν τελικά στο γιορτινό τραπέζι.

Οι λίστες με τα ψώνια για τα εδέσματα που πρόκειται να καταναλωθούν τις γιορτινές ημέρες έχουν ήδη γίνει. Aλλωστε, φέτος ο κορωνοϊός φαίνεται πως επιτρέπει τα εορταστικά ρεβεγιόν. Μια βόλτα, ωστόσο, στα σουπερμάρκετ και τα καταστήματα τροφίμων είναι αρκετή για να διαπιστώσει κανείς πως κάποια από τα προϊόντα που θα χρησιμοποιήσει η μαγείρισσα ή ο μάγειρας του σπιτιού όχι μόνο δεν είναι ελληνικά αλλά προέρχονται από χώρες χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά από την Ελλάδα.

Κατεψυγμένες γαλοπούλες από τις Ηνωμένες Πολιτείες αλλά και τη Γαλλία. Αυτό πρακτικά σημαίνει πως στην πρώτη περίπτωση η… αμερικανική γαλοπούλα ταξίδεψε κάτι παραπάνω από 9.000 χιλιόμετρα μέχρι να φτάσει στο ελληνικό τραπέζι. Αλλά και οι εναλλακτικές γιορτινές προτάσεις του μοσχαριού, της πάπιας ή του χοιρινού δεν είναι λιγότερο… ταξιδιάρικες: χοιρινή μπριζόλα rib eye από τη μακρινή Αργεντινή, μοσχάρι από την Ολλανδία και κατεψυγμένη πάπια από την Ιταλία.

Κι ο κατάλογος δεν σταματά εδώ, αφού ακόμη και πιο… απλά υλικά, που χρησιμοποιούνται κατά κόρον αυτή την περίοδο, αναγράφουν στις ετικέτες τους άλλη – πλην της Ελλάδας – χώρα προέλευσης: βρασμένα κάστανα Γαλλίας, πατάτες Κύπρου, λεμόνια Αργεντινής, σπαράγγια Περού, αποξηραμένα βερίκοκα Τουρκίας, δαμάσκηνα Γαλλίας, καρυδόψιχα Αμερικής και σουσάμι Ινδίας.

Οικολογικό αποτύπωμα

Γιατί είναι, όμως, πρόβλημα να έχουμε στο τραπέζι μας τρόφιμα και προϊόντα που έχουν ταξιδέψει από διάφορες γωνιές του κόσμου; Ισα ίσα που σε πολλές περιπτώσεις είναι πιο οικονομικά από τα εγχώρια προϊόντα. Σύμφωνα με τους ειδικούς, το θέμα δεν είναι μόνο ηθικό – από τη στιγμή που η χώρα μας μπορεί πολλά από αυτά να τα παράγει – αλλά και περιβαλλοντικό.

Το πρόβλημα, λοιπόν, ξεκινά όταν αυτά τα προϊόντα χρειάζεται να μεταφερθούν από τη χώρα παραγωγής τους στη χώρα όπου τελικά θα πωληθούν. Με φορτηγά, πλοία και κυρίως αεροπλάνα φτάνουν και στη χώρα μας, καταγράφοντας σπατάλη ενέργειας και κάνοντας κακό στο περιβάλλον. Σύμφωνα με παλαιότερες μελέτες, το εορταστικό γεύμα ενδέχεται να έχει κάνει περισσότερες από 10 φορές τον γύρο του κόσμου μέχρι τελικά να φτάσει στο πιάτο. Την ίδια στιγμή, θεωρείται ότι το αποτύπωμα των μεταφορών αποτελεί το 11% του συνολικού αποτυπώματος της διατροφής.

Οπως εξηγούν, λοιπόν, στα «ΝΕΑ» οι ειδικοί, η… εισαγόμενη επιλογή για το χριστουγεννιάτικο τραπέζι βλάπτει το περιβάλλον. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα της Μεγάλης Βρετανίας, όπου εκτιμάται πως οι αεροπορικές μεταφορές τροφίμων εκπέμπουν περίπου δύο εκατομμύρια τόνους διοξειδίου του άνθρακα ετησίως. Αν, όμως, τα τρόφιμα αυτά αγοράζονταν τοπικά, χωρίς να υπάρχει μεταφορικό κόστος, η εξοικονόμηση θα ήταν 16 εκατομμύρια τόνοι διοξειδίου του άνθρακα τον χρόνο.

Μειώνοντας τα… τροφοχιλιόμετρα, λένε οι ειδικοί, μπορεί να μειωθεί και το οικολογικό αποτύπωμα του γιορτινού τραπεζιού. Μέσω του διεθνούς προγράμματος #Eat4Change η WWF στοχεύει στην ευαισθητοποίηση και κινητοποίηση των καταναλωτών προς μια βιώσιμη διατροφή. Ετσι, αλλάζοντας διατροφικές συνήθειες και επιλέγοντας υγιεινές τροφές, που παράγονται με σεβασμό στο περιβάλλον, και οι καταναλωτές θα μπορούν να βοηθήσουν στην αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης. Οπως σημειώνουν οι υπεύθυνοι, για τους έλληνες καταναλωτές η λύση βρίσκεται σε κάτι πολύ γνώριμο: τη μεσογειακή διατροφή. «Τοπικά και εποχικά είδη, περισσότερα φρούτα, λαχανικά και δημητριακά ολικής άλεσης, λιγότερο κρέας, ζάχαρη, έλαια και λίπη είναι μόνο μερικά από τα μυστικά της μεσογειακής διατροφής».

Σπατάλη τροφίμων

Εκτός, όμως, από το οικολογικό αποτύπωμα που αφήνουν τα εορταστικά γεύματα που περιλαμβάνουν πρώτες ύλες από άλλες χώρες, αυτή είναι μια περίοδος που η σπατάλη τροφίμων… ξεφεύγει, με τις εκτιμήσεις να κάνουν λόγο πως τις ημέρες των γιορτών η σπατάλη καταγράφει αύξηση κατά 15%.

Είναι ενδεικτικό πως στο Ηνωμένο Βασίλειο καταλήγουν στους κάδους απορριμμάτων πέντε εκατομμύρια χριστουγεννιάτικες πουτίγκες, δύο εκατομμύρια γαλοπούλες και 74 εκατομμύρια κιμαδόπιτες κάθε χρόνο, χωρίς σε αυτά να συνυπολογίζονται οι τεράστιες ποσότητες λαχανικών, φρούτων και σνακ.

Σύμφωνα με την οργάνωση «Μπορούμε», που καταπολεμά εδώ και 10 χρόνια τη σπατάλη των τροφίμων στη χώρα μας, η σπατάλη των τροφίμων, πέραν της κοινωνικής και οικονομικής της διάστασης, συνεπάγεται και περιβαλλοντική επιβάρυνση, αν ληφθεί υπόψη ότι τα τρόφιμα που καταλήγουν στις χωματερές εκπέμπουν μεθάνιο συμβάλλοντας στην υπερθέρμανση του πλανήτη και την κλιματική αλλαγή. Εκτός αυτού, όμως, η σπατάλη των τροφίμων συνεπάγεται και σπατάλη πρώτων υλών που έχουν χρησιμοποιηθεί σε όλα τα στάδια της εφοδιαστικής αλυσίδας. Για παράδειγμα, σπαταλώντας ένα κιλό ψωμί σπαταλάμε και 1.000 λίτρα νερό ή σπαταλώντας 1 κιλό βοδινό κρέας σπαταλάμε και 15.000 λίτρα νερό.

Οπως δηλώνει ο Αλέξανδρος Θεοδωρίδης, συνιδρυτής και διαχειριστής της οργάνωσης, «φέτος όλοι μας μπορούμε να κάνουμε τη διαφορά υιοθετώντας περισσότερο φιλοπεριβαλλοντικές πρακτικές για να κάνουμε τις γιορτές μας πιο… βιώσιμες! Ως “Μπορούμε” αυτό που προτείνουμε είναι κάθε φορά που ψωνίζουμε να λαμβάνουμε υπόψη μας ότι περιορίζοντας τη σπατάλη τροφίμων εξοικονομούμε ευρώ και προστατεύουμε τον πλανήτη μας».