Αποδυνάμωσε τον Πούτιν – και τη Ρωσία

Δέκα μήνες μετά την εισβολή στην Ουκρανία, συνοψίζουν την κατάσταση οι βρετανικοί «Times», ο Βλαντίμιρ Πούτιν είναι παγιδευμένος σε έναν πόλεμο που έχει πάει καταστροφικά στραβά για τη Ρωσία – χωρίς στρατηγική εξόδου. To λαϊκό του έρεισμα έχει συρρικνωθεί, και η αδίστακτα πραγματιστική ελίτ της Ρωσίας αναρωτιέται πιθανότατα αν είναι ακόμη ο ηγέτης που χρειάζονται. Παραδόξως, όμως, αυτό τον κάνει ακόμα πιο επικίνδυνο.

Ξύπνησε τον φόβο ενός πυρηνικού πολέμου

Για πρώτη φορά από την κορύφωση του Ψυχρού Πολέμου, στις αρχές της δεκαετίας του 1980, συζητείται με ανησυχητικό τρόπο τους τελευταίους μήνες η πιθανότητα ενός πυρηνικού πολέμου. Φροντίζει για αυτό ο ρώσος πρόεδρος, με τις επανειλημμένες διαβεβαιώσεις του ότι η Μόσχα δεν θα διστάσει να χρησιμοποιήσει όλα τα μέσα προκειμένου να υπερασπιστεί τα εδάφη (που θεωρεί δικά) της.

Εφερε στο προσκήνιο την Ταϊβάν

O πόλεμος ενίσχυσε την ανησυχία, ιδιαίτερα στις ΗΠΑ, όσον αφορά τις βλέψεις της Κίνας στην Ταϊβάν. Εχει άραγε αυξήσει ή μειώσει τις πιθανότητες να χρησιμοποιήσει ο Σι Τζινπίνγκ βία προκειμένου να καταλάβει αυτήν που το Πεκίνο θεωρεί «αποσχισθείσα επαρχία»; Η σφοδρή αντίσταση που προβάλλουν οι Ουκρανοί έχει σίγουρα βάλει σε σκέψεις τον κινέζο ηγέτη.

Εκτόξευσε τις τιμές της ενέργειας και τον πληθωρισμό

O πόλεμος ανέβασε το ετήσιο ποσοστό πληθωρισμού στην ευρωζώνη στο 10,7%, και τον εκτόξευσε σε ποσοστό μεγαλύτερο του 20% στις τρεις χώρες της Βαλτικής, αυξάνοντας κατακόρυφα το κόστος ζωής – και πυροδοτώντας μια σειρά από διαμαρτυρίες και απεργίες. Υπεύθυνες είναι σε μεγάλο βαθμό οι τιμές της ενέργειας, που αυξήθηκαν δραματικά λόγω (και) του ενεργειακού πολέμου του Πούτιν.

Ανάγκασε περισσότερους από 14 εκατομμύρια Ουκρανούς να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους

Οπως δήλωσε ο Φίλιπο Γκράντι, Υπατος Αρμοστής του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, είναι ο «ταχύτερος, μεγαλύτερος εκτοπισμός που έχουμε παρακολουθήσει εδώ και δεκαετίες». Τουλάχιστον 7,8 εκατομμύρια Ουκρανοί έχουν καταφύγει σε ευρωπαϊκές χώρες, ενώ ο ΠΟΥ έχει προειδοποιήσει ότι ακόμη 2-3 εκατομμύρια ενδεχομένως να εκτοπιστούν μέσα στον χειμώνα λόγω του μπαράζ ρωσικών επιθέσεων στις ουκρανικές ενεργειακές υποδομές.

Δημιούργησε μία νέα ρωσική διασπορά

Εκτιμάται ότι τους τελευταίους 10 μήνες έχουν εγκαταλείψει τη Ρωσία – πρωτίστως για τις γειτονικές της χώρες, Γεωργία, Καζαχστάν, Αρμενία και Τουρκία – περισσότεροι άνθρωποι από ό,τι μετά την Οκτωβριανή Επανάσταση. Δεκάδες χιλιάδες έφυγαν λίγο μετά την έναρξη της «ειδικής στρατιωτικής επιχείρησης», καθώς ο Πούτιν απαγόρευσε κάθε αμφισβήτησή της. Πολύ περισσότεροι όμως, περίπου 700.000, έφυγαν μετά τη «μερική» επιστράτευση που ανακοινώθηκε στις 21 Σεπτεμβρίου.

Ενίσχυσε τους φόβους ενός λιμού στην Αφρική

Η Ουκρανία, ο σιτοβολώνας της Ευρώπης, υπήρξε από δεκαετίες σημαντική εξαγωγός σιτηρών. Ο αποκλεισμός που επέβαλε η Ρωσία στα λιμάνια της Μαύρης Θάλασσας επέτεινε τον λιμό που είχε ήδη αρχίσει να πλήττει την Αιθιοπία, την Κένυα και τη Σομαλία. Η συμφωνία που επιτεύχθηκε τον Ιούλιο για την επανάληψη των ουκρανικών εξαγωγών σιτηρών έχει προσφέρει σχετική μόνο ανακούφιση.

Απομόνωσε τη ρωσική οικονομία

Η εκτόξευση των τιμών της ενέργειας έχει βοηθήσει στη χρηματοδότηση της πολεμικής μηχανής της Μόσχας, αν και τα έσοδα θα μειωθούν λόγω του πλαφόν των 60 δολαρίων το βαρέλι που επέβαλε αυτόν τον μήνα η ΕΕ στις πετρελαϊκές εξαγωγές της. Συνολικά, η ρωσική οικονομία αναμένεται να συρρικνωθεί φέτος εξαιτίας των δυτικών κυρώσεων έως και κατά 4,5%. H αποσύνδεσή της από τη Δύση ανατρέπει τρεις δεκαετίες οικονομικής ολοκλήρωσης.

Εκανε πιο δύσκολο το να γνωρίζουμε τι συμβαίνει εντός του μεγαλύτερου έθνους στον κόσμο

«Η Ρωσία είναι ένας γρίφος, τυλιγμένος σε μυστήριο, μέσα σε ένα αίνιγμα», είχε αποφανθεί ο Ουίνστον Τσόρτσιλ. Η αποκρυπτογράφηση και κατανόησή τους έχει γίνει ακόμα πιο δύσκολη μετά την αναχώρηση πολλών δυτικών ανταποκριτών στη Ρωσία για γειτονικές χώρες. Τα ανεξάρτητα ρωσικά Μέσα έχουν φιμωθεί. Στο μεταξύ, δημοσιογράφοι από όλο τον κόσμο έχουν συρρεύσει στην Ουκρανία.

Μας έκανε να σκεφτόμαστε πιο πράσινα

Για να δούμε λίγο και τη θετική πλευρά, οι υψηλές τιμές της ενέργειας προσφέρουν μεγαλύτερο κίνητρο για την εγκατάσταση ηλιακών πάνελ και αντλιών θερμότητας, την καλύτερη μόνωση των κατοικιών, τις επενδύσεις στην αιολική ενέργεια… Η ΕΕ αναγκάστηκε να βρει τρόπους μείωσης της ενεργειακής της εξάρτησης από τη Ρωσία, αγοράζοντας περισσότερο υγροποιημένο αέριο από το Κατάρ και τις ΗΠΑ.

Ενδυνάμωσε το ΝΑΤΟ

Πριν από μόλις λίγα χρόνια, κάποιοι αναρωτιούνταν για το νόημα του ΝΑΤΟ. Οχι πια. Ο πόλεμος προσέφερε στην 73ετή συμμαχία την αίσθηση σκοπού που της έλειπε μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου. H ανατολική πτέρυγα του ΝΑΤΟ έχει ενισχυθεί σημαντικά. Σουηδία και Φινλανδία έχουν επίσης ζητήσει να ενταχθούν σε αυτό – αν και προσκρούουν ακόμα στους εκβιασμούς του Ερντογάν.

Ενωσε την ΕΕ

Ναι, η Ουγγαρία του Βίκτορ Ορμπαν παραμένει ο καλύτερος φίλος του Πούτιν στην Ευρώπη. Ναι, η συμφωνία για το πλαφόν των 180 ευρώ στο φυσικό αέριο πήρε περίπου εννέα μήνες. Η ΕΕ αντέδρασε ωστόσο γρήγορα και αποφασιστικά στον απρόκλητο πόλεμο του Πούτιν στην Ουκρανία συμφωνώντας σε συνολικά εννέα (μέχρι στιγμής) πακέτα κυρώσεων σε βάρος της Μόσχας και στηρίζοντας απαρέγκλιτα το Κίεβο.

Μας έδωσε μια εικόνα των πολέμων του μέλλοντος

Οι απανταχού σχεδιαστές στρατιωτικής στρατηγικής μελετούν προσεκτικά αυτόν τον πόλεμο, που συνδυάζει τους 2.000 δορυφόρους Starling του Ιλον Μασκ, την εκτεταμένη χρήση drones, αλλά και έναν παλιομοδίτικο πόλεμο χαρακωμάτων: θεωρούν ότι μας δίνει μια γεύση από το είδος της σύρραξης που θα έπρεπε να είμαστε προετοιμασμένοι να διεξαγάγουμε στο μέλλον.

Κατέδειξε τη σημασία της χαρισματικής ηγεσίας

Με την παραμονή του στο Κίεβο, με τα συνεχή νυχτερινά του μηνύματα προς το ουκρανικό έθνος, με τις ομιλίες του ανά τον κόσμο μέσω βιντεοσύνδεσης (ή και διά ζώσης, στην πρόσφατη περίπτωση του αμερικανικού Κογκρέσου), ο ουκρανός πρόεδρος, ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι, έχει κάνει ακόμα και πολλούς από τους παλαιότερους επικριτές του να του βγάζουν το καπέλο.

Εβαλε τέλος στο στρατιωτικό ταμπού στη Γερμανία

Ο πόλεμος αποκάλυψε τον ντροπιαστικό βαθμό στον οποίο τροφοδότησε το φτηνό ρωσικό πετρέλαιο και φυσικό αέριο την ανάπτυξη της Γερμανίας, καθιστώντας τη χώρα επικίνδυνα εξαρτώμενη από τη Μόσχα. Λίγο μετά την εισβολή, ο καγκελάριος Σολτς ανακοίνωσε σημαντικές μεταρρυθμίσεις της αμυντικής και ενεργειακής πολιτικής – μεταξύ άλλων, έταξε 100 δισ. για την αναμόρφωση των παραμελημένων ενόπλων δυνάμεων.

Αποδείχθηκε χρυσωρυχείο για τις βιομηχανίες όπλων

Η Γερμανία δεν είναι η μόνη που επανεξοπλίζεται: τις αμυντικές τους δαπάνες αυξάνουν ακόμα και χώρες μακριά από τον πόλεμο, όπως η Ιαπωνία και η Νότια Κορέα. Ολα αυτά δίνουν ακόμα μεγαλύτερη ώθηση στους αμερικανούς και ευρωπαίους κατασκευαστές όπλων. Ενδεικτικά, οι μετοχές της αμερικανικής Lockheed Martin έχουν ενισχυθεί κατά 25% ενώ οι μετοχές της βρετανικής BAE Systems κατά 40%.

Ενίσχυσε την ουκρανική ταυτότητα

Για τους μη εξοικειωμένους με αυτό το κομμάτι του κόσμου, Ουκρανία και Ρωσία έμοιαζαν σχεδόν ταυτόσημες πριν από τον πόλεμο. Αλίμονο σε όποιον τις μπερδεύει σήμερα… Εντός της Ουκρανίας, ο πόλεμος ενίσχυσε την εθνική υπερηφάνεια και ανάγκασε εκατομμύρια Ουκρανούς με οικογενειακούς ή πολιτιστικούς δεσμούς με τη Ρωσία να αναθεωρήσουν τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβάνονται τον γιγάντιο γείτονά τους.

Διέρρηξε δεσμούς στον αθλητισμό, τις επιστήμες και τις τέχνες

Η Ρωσία φιλοξένησε το Μουντιάλ του 2018 αλλά εκδιώχθηκε από τα προκριματικά του Κατάρ. Η συνεργασία σε κάποια – όχι όλα – διεθνή επιστημονικά προγράμματα έχει επίσης τερματιστεί. Οσο για τις τέχνες, κάποιοι ζητούν να αφαιρεθούν από τα ρεπερτόρια η ρωσική μουσική και τα έργα, η Σκάλα του Μιλάνου άνοιξε πάντως τη νέα της σεζόν με τη ρωσική όπερα «Μπόρις Γκοντούνοφ».

Απειλεί με έναν ψυχρό πόλεμο στην Αρκτική

Οι σχέσεις ανάμεσα στη Ρωσία και τους γείτονές της στην Αρκτική έχουν δεχθεί σοβαρό πλήγμα, τερματίζοντας τρεις δεκαετίες συνεργασίας που ξεκίνησε το 1996 με την ίδρυση του οκταμελούς Αρκτικού Συμβουλίου. Αυτό θα μπορούσε να εμποδίσει τη δουλειά πάνω στην περιβαλλοντική προστασία και τη βιώσιμη ανάπτυξη σε μία ιδιαίτερα ευαίσθητη περιοχή, και να έχει αρνητικές επιπτώσεις στους αυτόχθονες πληθυσμούς.

Εκανε μακρύτερα σε διάρκεια πολλά αεροπορικά ταξίδια

Οι ευρωπαϊκές και βρετανικές εταιρείες που ταξιδεύουν από και προς την Ασία αναγκάζονται να κάνουν δαπανηρές παρακάμψεις αφού δεν τους επιτρέπεται να διασχίσουν τον ρωσικό εναέριο χώρο. Η απαγόρευση επιβλήθηκε αφού αποκλείστηκαν οι ρωσικοί αερομεταφορείς από τις ευρωπαϊκές χώρες και τη Βρετανία. Για παράδειγμα, πριν από τον πόλεμο η πτήση Λονδίνο – Τόκιο διαρκούσε 12 ώρες: τώρα διαρκεί σχεδόν 14.