Το 2022 ήταν μια ιστορική χρονιά για τη Βρετανία. Μια χρονιά των ρεκόρ και των ορόσημων – κυρίως δυσάρεστων και αρνητικών. Οι Βρετανοί έχασαν τη βασίλισσά τους, την Ελισάβετ, η οποία αποτελούσε γι’ αυτούς σταθερά επί περισσότερα από 70 χρόνια. Είχαν, επίσης, τρεις διαφορετικούς πρωθυπουργούς μέσα στο ίδιο έτος. Για την ακρίβεια, σε διάστημα 49 ημερών: ο Μπόρις Τζόνσον κατέρρευσε εκκωφαντικά τον Σεπτέμβριο, η Λιζ Τρας φέρει από τον Οκτώβριο τον διόλου τιμητικό τίτλο του πιο βραχύβιου ηγέτη της χώρας και ο Ρίσι Σούνακ έγινε τον ίδιο μήνα ο πρώτος μη λευκός, ασιατικής καταγωγής και ινδουιστής πρωθυπουργός – και ο νεότερος εδώ και περισσότερο από δύο αιώνες. Η νέα χρονιά έκανε ποδαρικό με απεργίες σε δεκάδες κλάδους. Με τους Τόρις να μοιάζουν ανήμποροι να κλείσουν τις πληγές που άνοιξαν η Τρας και ο Τζόνσον (αλλά και η Μέι και ο Κάμερον), τον πληθωρισμό να καλπάζει και πολλά νοικοκυριά σε απόγνωση εξαιτίας της πρωτοφανούς κρίσης του κόστους διαβίωσης, τι επιφυλάσσει άραγε το 2023 στη Γηραιά Αλβιώνα;

Ενεργειακή κρίση

Η κυβέρνηση δεν επέδειξε γρήγορα αντανακλαστικά στην αντιμετώπιση της κρίσης. Τα οικονομικά βοηθήματα προς τα νοικοκυριά (400 στερλίνες σε έξι μηνιαίες δόσεις) άρχισαν να χορηγούνται τον περασμένο Οκτώβριο, αλλά από τον Απρίλιο η βοήθεια θα ψαλιδιστεί και οι λογαριασμοί θα φουσκώσουν. Οι φιλανθρωπικές οργανώσεις κατακλύζονται από εκκλήσεις για οικονομική στήριξη, η ζήτηση στις τράπεζες τροφίμων είναι πρωτοφανής, ενώ δύο στους τρεις Βρετανούς δηλώνουν ότι κάνουν οικονομία στο ρεύμα και στη θέρμανση για να τα βγάλουν πέρα. Η κατάσταση δεν αναμένεται να βελτιωθεί σύντομα. Αν ο πληθωρισμός δεν μειωθεί, δεν αποκλείεται νέος, βαθύτερος κύκλος ύφεσης.

Απεργίες

Θα μπορούσε να πει κανείς ότι η Βρετανία έχει γίνει… Ελλάδα. Επειδή, όμως, στη χώρα μας οι απεργίες δεν είναι πια ιδιαιτέρως συχνές (τουλάχιστον όσο ήταν κάποτε), η Γηραιά Αλβιώνα βρίσκεται, συγκριτικά, σε χειρότερη μοίρα. Ηδη από τα τέλη της περασμένης χρονιάς, το απεργιακό δελτίο είναι πλούσιο σε εβδομαδιαία βάση: νοσηλευτές, πληρώματα ασθενοφόρων, σιδηροδρομικοί υπάλληλοι, οδηγοί αστικών λεωφορείων, προσωπικό ασφαλείας αεροδρομίων, εργαζόμενοι στους αυτοκινητόδρομους, ταχυδρομικοί, δικηγόροι, δάσκαλοι – θέλετε κι άλλα; Ορισμένοι συνεχίζουν τις κινητοποιήσεις τον Ιανουάριο, ενώ δεν αποκλείεται να μπουν στον απεργιακό χορό και άλλοι κλάδοι.

Πολιτικές εξελίξεις

Η προσοχή των κομμάτων στρέφεται στις εθνικές εκλογές, οι οποίες πιθανότατα θα διεξαχθούν την επόμενη χρονιά – αν όχι την τρέχουσα. Για τον Ρίσι Σούνακ τα πράγματα μόνο ρόδινα δεν είναι: η κατάσταση στην οικονομία είναι άσχημη, οι χρόνοι αναμονής στο Εθνικό Σύστημα Υγείας αυξάνονται επικίνδυνα (7,2 εκατ. ασθενείς περιμένουν στην «ουρά» για να αρχίσουν θεραπεία ή να υποβληθούν σε επέμβαση), οι απεργίες πληθαίνουν και το διχασμένο Συντηρητικό Κόμμα υπολείπεται δημοσκοπικά έως και 24 μονάδες των Εργατικών. Το πιθανότερο είναι ότι οι Τόρις, που βρίσκονται στην εξουσία από το 2010, θα χάσουν τις εκλογές. Σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις, αν στήνονταν τώρα πρόωρες κάλπες το κόμμα θα οδηγούνταν σε συντριπτική ήττα. Μπορεί ο Σούνακ να αλλάξει τη μοίρα του;

Πληθωρισμός

Καταναλωτές και επιχειρήσεις δέχονται ασφυκτική πίεση, με τον πληθωρισμό να βρίσκεται στα υψηλότερα επίπεδα από το 1981. Η Τράπεζα της Αγγλίας ανακοίνωσε ότι η χώρα βρίσκεται σε τροχιά παρατεταμένης ύφεσης, καθώς τα νοικοκυριά αγωνίζονται για να τα βγάλουν πέρα με το αυξανόμενο κόστος των τροφίμων, της ενέργειας και άλλων βασικών αγαθών. Στην αρχή του 2022, ο πληθωρισμός κυμαινόταν στο 5%. Τον περασμένο Οκτώβριο, εκτοξεύθηκε στο 11%. Οι περισσότεροι οικονομολόγοι εκτιμούν ότι σταδιακά θα υποχωρήσει. Ωστόσο, αυτό δεν συνεπάγεται απαραίτητα πτώση των τιμών.

ΑΕΠ

Η οικονομική δραστηριότητα έχει επιβραδυνθεί σημαντικά, καθώς οι καταναλωτές σφίγγουν το ζωνάρι, ενώ παράλληλα έχει μπει φρένο στις επενδύσεις. Η Βρετανία παραμένει η μόνη οικονομία της G7 με ΑΕΠ κάτω από τα προ πανδημίας επίπεδα. Η κυβέρνηση του Σούνακ ξανακέρδισε την εμπιστοσύνη των επενδυτών – περιορίζοντας τις δαπάνες και αυξάνοντας τους φόρους – έπειτα από τις έξι καταστροφικές εβδομάδες της διακυβέρνησης Τρας. Ωστόσο, το κόστος του δημόσιου δανεισμού θα ανέβει σημαντικά και, έως το τέλος Μαρτίου, το δημοσιονομικό έλλειμμα προβλέπεται να αγγίξει τις 177 δισ. στερλίνες, σχεδόν 40 δισεκατομμύρια περισσότερες από πέρυσι.

Brexit

Το Λονδίνο ελπίζει ότι φέτος θα ξεπεραστεί το αδιέξοδο στις διαπραγματεύσεις με την Ευρωπαϊκή Ενωση για τις εμπορικές ρυθμίσεις στη Βόρεια Ιρλανδία (το διαβόητο «Πρωτόκολλο»). Μέχρι σήμερα, το Brexit έχει στοιχίσει στην οικονομία της Βρετανίας 33 δισ. στερλίνες. Περισσότερες από τρεις στις τέσσερις επιχειρήσεις εκτιμούν ότι η συμφωνία αποχώρησης έβλαψε τη δραστηριότητά τους, ενώ το 56% των Βρετανών θεωρεί λάθος την αποχώρηση από την ΕΕ, με μόνο το 32% να υποστηρίζει ακόμη το Brexit. Ηρθε, άραγε, ο καιρός να εξετάσει η Γηραιά Αλβιώνα την επανένταξή της στο ευρωμπλόκ; Ακόμη είναι πολύ νωρίς. Στο μέλλον όμως…

Η στέψη του βασιλιά

Ο 74χρονος βασιλιάς Κάρολος Γ’ – ο γηραιότερος άνθρωπος που έχει ανέλθει στον βρετανικό θρόνο – ήταν, πριν από τον θάνατο της μητέρας του, ένα από τα πλέον αντιδημοφιλή μέλη της βασιλικής οικογένειας. Σήμερα, όμως, το ποσοστό εκείνων που πιστεύουν ότι θα είναι ένας «καλός βασιλιάς» έχει διπλασιαστεί: από 32% έφτασε το 63%. Στον απόηχο του ντοκιμαντέρ του πρίγκιπα Χάρι και της Μέγκαν Μαρκλ στο Netflix – στο οποίο εξακόντισαν βέλη ακόμη και στον Κάρολο – ο νέος μονάρχης ετοιμάζεται για την τελετή στέψης του, τον Μάιο, η οποία αποκαλείται ήδη «γεγονός της χρονιάς». Προηγείται, όμως, η δημοσίευση των «εκρηκτικών» απομνημονευμάτων του Χάρι…