Eνας από τους πιο γνωστούς άγραφους κανόνες της ελληνικής πολιτείας είναι πως όταν δεν εφαρμόζεται ένας νόμος ψηφίζεται ένας νόμος που καθιστά υποχρεωτική την εφαρμογή του. Ο κανόνας αυτός επιβεβαιώθηκε για άλλη μια φορά πρόσφατα με αφορμή τις μεγάλες αδυναμίες που παρουσιάζει η εφαρμογή του αντικαπνιστικού νόμου: αντί η κυβέρνηση να μεριμνήσει για την αυστηρή εφαρμογή του, πολλαπλασιάζοντας τους ελέγχους και επιβάλλοντας τα πρόστιμα που προβλέπονται, επεξεργάζεται έναν καινούργιο νόμο που υποτίθεται ότι θα κλείσει τα παράθυρα του προηγούμενου – μέχρι να αρχίσει να παραβιάζεται κι αυτός κ.ο.κ.

Δεν πρόκειται για τον μόνο νόμο που δεν εφαρμόζεται. Οπως προκύπτει από το ρεπορτάζ που δημοσιεύουν σήμερα «ΤΑ ΝΕΑ Σαββατοκύριακο», τουλάχιστον άλλοι τέσσερις νόμοι που θα άλλαζαν την καθημερινότητά μας διαφημίστηκαν όταν κατατέθηκαν στη Βουλή, δίχασαν, ψηφίστηκαν και έμειναν στα χαρτιά. Πρόκειται για τον νόμο που θέτει κανόνες για τις διαδηλώσεις, τον νόμο που προβλέπει τη χρήση του αιγιαλού και της παραλίας, τον νόμο που περιορίζει τα πλαστικά μιας χρήσης και τον νόμο που προβλέπει τη δημιουργία ηλεκτρονικού Εθνικού Μητρώου για τα Ζώα Συντροφιάς.

Οι λόγοι που εξηγούν αυτό το φαινόμενο ποικίλλουν. Αλλού φταίει η απουσία πολιτικής βούλησης εξαιτίας του φόβου για το πολιτικό κόστος, αλλού η έλλειψη υλικοτεχνικών υποδομών, ενώ σημαντικό ρόλο σε ορισμένες περιπτώσεις παίζει η πολυνομία, που οδηγεί σε ανομία, ή ο κατακερματισμός της νομοθεσίας, που αφήνει νομικά παράθυρα εξαιρέσεων. Η βαθύτερη αιτία όμως είναι η κουλτούρα που κυριαρχεί τόσο στη δημόσια διοίκηση, που φοβάται να αναλάβει τις ευθύνες της, όσο και στους πολίτες, πολλοί από τους οποίους θεωρούν τους νόμους κάτι κακό ή, εν πάση περιπτώσει, ξένο προς αυτούς.

Αυτή η κουλτούρα πρέπει να αλλάξει. Η δημόσια διοίκηση πρέπει να έρθει πιο κοντά στον πολίτη. Οι νόμοι πρέπει να απαλλαγούν από τις υπερβολές και την πληθώρα συχνά αλληλοσυγκρουόμενων διαστάσεων, που τους καθιστούν πρακτικά ανεφάρμοστους, αλλά και να μην αλλάζουν συνεχώς, καθώς αυτό συμβάλλει στην υπονόμευσή τους. Ενα κράτος που δεν μπορεί να εφαρμόσει τους νόμους του χάνει την αξιοπιστία του.