Σοβαρή «εμπλοκή», έως αδιέξοδο, διαβάζουν ανώτατες διπλωματικές πηγές στις σχέσεις Ερντογάν – Ουάσιγκτον, που δείχνουν να κάνουν εξαιρετικά προβληματική την απαραίτητη συμμαχία Τουρκίας – ΗΠΑ. Και απομακρύνουν διαρκώς την Αγκυρα από τη Δύση. Μία εμπλοκή που αποτυπώθηκε και στο πρωτοσέλιδο-«φωτιά» του «Economist» για την «επαπειλούμενη δικτατορία» του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Ακόμα και αν δεν ήταν το πρώτο, αφού τα διεθνή ΜΜΕ εδώ και καιρό κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου με αιχμή τη ροπή του τούρκου προέδρου προς τον αναθεωρητισμό και τις πολιτικές του τόσο στα ελληνοτουρκικά όσο και στην ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου, και όχι μόνο. Το κλίμα απέναντι στην Τουρκία αλλάζει και η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία έπαιξε καθοριστικό ρόλο σε αυτό, καθώς επανέφερε αποφασιστικά στην ατζέντα της διεθνούς πολιτικής το ζήτημα της προστασίας των συνόρων, της κυριαρχίας και των κυριαρχικών δικαιωμάτων των κρατών. Και έφεραν τις τουρκικές απειλές κατά Ελλάδας και Κύπρου στη διεθνή ατζέντα.

Xωρίς δέσμευση

για τα F-16

Η επίσκεψη του τούρκου ΥΠΕΞ Μεβλούτ Τσαβούσογλου στις ΗΠΑ έδειξε ότι η Ουάσιγκτον δεν έχει σκοπό να υπαναχωρήσει στις απαιτήσεις της Αγκυρας αμαχητί. Αντίθετα, μπαίνει στο παζάρι. Η πρώτη ηχηρή προειδοποίηση απέναντι στους σχεδιασμούς του Ερντογάν και την πολιτική εκβιασμού που ακολουθεί απειλώντας τόσο τη διεύρυνση όσο και την ενότητα του ΝΑΤΟ ήταν η άρνηση της αμερικανικής διοίκησης να του δώσει την πολυπόθητη απάντηση για τα τουρκικά F-16. Ο Τσαβούσογλου γύρισε στην Αγκυρα χωρίς τη δέσμευση για το συμβόλαιο των μαχητικών, που θα ήταν και ένα προεκλογικό όπλο για τον Ερντογάν, ενώ την ίδια στιγμή πήρε και μία γραπτή σύσταση στην κοινή ανακοίνωση περί ανάγκης διατήρησης της σταθερότητας και των ανοιχτών διαύλων επικοινωνίας στην Ανατολική Μεσόγειο. Ενα μήνυμα τόσο για τα ελληνοτουρκικά όσο και για την προσπάθεια της Αγκυρας να εμπλέξει και να αξιοποιήσει τη Λιβύη στα σχέδιά της ως προτεκτοράτο.

Νέες ισορροπίες

υπέρ της Ελλάδας

Ακόμα και αν είναι σαφές ότι η αμερικανική διοίκηση θέλει να δώσει τα F-16 στην Τουρκία και αυτό αποτυπώνεται και στις δηλώσεις του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, την ίδια στιγμή θέλει να βάλει όρια στον Ερντογάν. Συνέπεια αυτού η κωλυσιεργία και η μετατροπή της προμήθειας των μαχητικών σε διαπραγματευτικό χαρτί της Ουάσιγκτον, που θα «παίξει» και στις τουρκικές εκλογές. Φέρνοντας την τουρκική Πολεμική Αεροπορία σε μειονεκτική θέση σε σχέση με την ελληνική, όπως παραδέχονται και οι τούρκοι στρατηγοί. Παράλληλα η δεδηλωμένη πρόθεση των ΗΠΑ να δώσουν στην Αθήνα το συμβόλαιο για τα F-35 είναι μία σαφής προειδοποίηση για αλλαγή των ισορροπιών στην περιοχή, με την Αθήνα να αποκτά πλεονέκτημα στον αέρα, αφού μέχρι τέλος του 2023 αναμένεται να έχει ολοκληρωθεί και η προμήθεια των 24 γαλλικών Rafale. Σε αυτά αξίζει να προστεθούν και τα F-16 που αναβαθμίζονται σε Viper και η παραλαβή τους ήδη βρίσκεται σε εξέλιξη.

Περιοδεία Μπλίνκεν

Η παρουσία δε του Αντονι Μπλίνκεν στην περιοχή περί τις 20 Φεβρουαρίου, οπότε και σύμφωνα με πληροφορίες προγραμματίζεται η περιοδεία του σε Ελλάδα – Τουρκία και Ισραήλ, ερμηνεύεται και ως μήνυμα υπέρ της σταθερότητας της περιοχής. Και αποσόβησης των εντάσεων. Η εξέλιξη της επίσκεψης στην Αγκυρα αναμένεται να δείξει την πρόθεση της Ουάσιγκτον απέναντι στον Ερντογάν καθώς και το αν θα πραγματοποιηθεί τελικά η υπουργική σύνοδος του σχήματος 3+1, Ελλάδας – Κύπρου – Ισραήλ + ΗΠΑ, με αφορμή την περιοδεία του αμερικανού ΥΠΕΞ στην περιοχή. Μία τέτοια απόφαση θα μπορούσε να στοιχίσει εξαιρετικά ακριβά στην εικόνα του Ερντογάν.

Μέχρι και η Γερμανία γυρίζει την πλάτη

Τα δικά της μηνύματα στην Τουρκία περνάει και η Γερμανία, που στη μετά Μέρκελ εποχή, με τον Ολαφ Σολτς στη θέση του καγκελάριου, δείχνει να κάνει διαφορετικές επιλογές και να παίρνει θέση εγκαταλείποντας την επικίνδυνη ουδετερότητα. Ενώ κάθε επίσκεψη γερμανού υπουργού στην Τουρκία εξελίσσεται επεισοδιακά, από την επίσκεψη της ΥΠΕΞ Αναλένα Μπέρμποκ και μετά. Η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία έκανε την Ανατολική Μεσόγειο και μία κομβική περιοχή στις νέες γεωπολιτικές ισορροπίες. Με την Τουρκία να αποτελεί απαραίτητο στοιχείο στους σχεδιασμούς των ΗΠΑ. Ωστόσο η πολιτική του Ερντογάν κάνει τις ισορροπίες εξαιρετικά εύθραυστες και πολύ δύσκολο να διατηρηθούν. Σε αυτό το περιβάλλον η Αθήνα επιχειρεί να εκμεταλλευθεί τις εξελίξεις αναγνωρίζοντας πάντως ότι η θέση, το μέγεθος και η σημασία της Τουρκίας για την περιοχή δεν καθιστούν ρεαλιστική την απόρριψή της. Δημιουργούν ωστόσο συνθήκες για πρώτη φορά ευνοϊκές για τα ελληνικά συμφέροντα.