Χωρίς πυξίδα

Σαράντα πέντε χρόνια στην εκπαίδευση χρειάστηκε να επιβιώσω μέσα σε δύσκολες, συχνά τρομερές πολιτικές συνθήκες. Διδάσκοντας, εκτός από Αρχαία Ελληνικά και Φιλοσοφία, και Νέα Ελληνικά (αχ! Αυτός ο πολυπράγμων φιλόλογος στη Μέση Εκπαίδευση – Αρχαία Ελληνικά και Αρχαία Ιστορία, Ψυχολογία, Αγωγή του Πολίτη, Φιλοσοφία, Βυζαντινή και Νέα Ελληνική Λογοτεχνία και κλασικά ευρωπαϊκά λογοτεχνικά κείμενα: Σαίξπηρ, Λόρκα κ.λπ.)! Εκτός από τη γνώση της Ιστορίας της Λογοτεχνίας, ευρωπαϊκής και ελληνικής, δεν ήταν δυνατόν, αν ήθελες να είσαι επαρκής και ενδιαφέρων δάσκαλος, να μην έχεις ως εφόδιο, και απαραίτητο, αλλά κυρίως ασφαλές, τη γνώση των κοινωνικών, ιστορικών, οικονομικών συνθηκών εντός των οποίων γράφτηκαν ορισμένα θεμελιώδη κείμενα της ελληνικής λογοτεχνίας. Ηταν δυνατόν να διδάξεις Σολωμό και «Ελεύθερους Πολιορκημένους» χωρίς τη γνώση των ιστορικών στιγμών που προσπάθησε να καταγράψει στη γλώσσα της ποίησης ο μεγάλος μας ποιητής; Προσωπικά παθιασμένος έκτοτε με τη σολωμική ποίηση, όταν δίδασκα Σολωμό, και μάλιστα τα του Μεσολογγίου, έμπαινα στην τάξη με τους ιστορικούς της εποχής, τον Κασομούλη π.χ., αλλά και τους σημερινούς, και μάλιστα επιλέγοντας διαφορετικής επιχειρηματολογίας και ιδεολογίας ιστορικούς, από τον Παπαρρηγόπουλο και τον Τρικούπη ως τους μαρξιστές. Και ξέρετε γιατί; Διότι συχνά μαθητές μου, τέκνα και αριστερών μορφωμένων Ελλήνων, έχοντας απορίες, έφερναν από το σπίτι βιβλία αριστερών ιστορικών, συχνά άκρως διαφωτιστικά και ορθά της εκτίμησης προσώπων και γεγονότων.