Τοτέμ

Οι απανταχού μελετητές της συμπεριφοράς του είχαν μοιραστεί. Αν αποφάσιζε να μην ξανακατέβει, θα επιβεβαίωνε τον πάγο στις σχέσεις του με την κυβέρνηση, ισχυρίζονταν οι μεν. Για το καλό του κόμματος, για να μην εκμεταλλευτούν μια επιλογή του οι συριζαίοι θαυμαστές του, ίσως βρισκόταν στο ψηφοδέλτιο της Α’ Θεσσαλονίκης για μια τελευταία φορά, εκτιμούσαν οι δε. Βέβαια, αυτό που φαίνεται να παράβλεπαν όλοι – και εύλογα αποσιωπήθηκε στους χθεσινούς αποχαιρετισμούς -, είναι πως το βάρος των συμβολισμών δεν είναι πάντα ίδιο με εκείνο των ψήφων. Το παράδειγμα ενός άλλου πρώην πρωθυπουργού – που δεν είχε ενδεχομένως την προνοητικότητα να μη δοκιμαστεί σε πραγματικές αναμετρήσεις – το δείχνει. Στο σύμπαν των αυθεντικών πασόκων ο Γιώργος Παπανδρέου φέρεται να έχει επιρροή ανάλογη μ’ αυτή που ασκεί στους παραδοσιακούς νεοδημοκράτες ο Καραμανλής ο νεότερος. Κι όμως, όταν δοκίμασε την εκλογική του τύχη χωρίς το λογότυπο με τον πράσινο ήλιο, συγκίνησε μόλις το 2,54% των εκλογέων. Οταν θέλησε δε να επιστρέψει στην ηγεσία του Κινήματος, έχασε με σχεδόν 35 μονάδες διαφορά. Για να το πούμε αλλιώς: τα τοτέμ υπάρχουν ακόμη, ο τοτεμισμός όμως φθίνει.