Μηνύματα που ανταλλάχθηκαν μέσω WhatsApp ανάμεσα σε ιταλούς πολιτικούς και ανώτερους αξιωματούχους της υγείας στην αρχή της πανδημίας του κορωνοϊού αποκαλύπτουν πώς οι ηγέτες προσπάθησαν να προστατεύσουν την εικόνα της χώρας, καθώς γινόταν η πρώτη που πλήττεται στην Ευρώπη, ενώ παράλληλα έδειχναν να αστειεύονται για τον ρόλο της Ιταλίας στην εξάπλωση του ιού.

Τα μηνύματα είναι κομμάτι μίας έρευνας που έκανε τους εισαγγελείς να θέσουν τον πρώην πρωθυπουργό Τζουζέπε Κόντε, τον πρώην υπουργό Υγείας Ρομπέρτο Σπεράντζα και ακόμη 17 αξιωματούχους υπό έρευνα, με την υποψία της πρόκλησης επιδημίας εξ αμελείας, της πολλαπλής ανθρωποκτονίας εξ αμελείας και της άρνησης λήψης αποφάσεων για την προστασία της δημόσιας υγείας.

Ενα άλλο κρίσιμο στοιχείο της έρευνας είναι η φερόμενη απουσία ενός ενημερωμένου εθνικού σχεδίου σε περίπτωση πανδημίας: χρονολογούνταν στο 2006.

Η Ιταλία ήταν η πρώτη ευρωπαϊκή χώρα που κατάπιε ο κορωνοϊός: το πρώτο κρούσμα τοπικής μετάδοσης επιβεβαιώθηκε στο Κοντόνιο, στη νότια Λομβαρδία, στις 21 Φεβρουαρίου του 2020. Αρκετές άλλες ευρωπαϊκές χώρες κατέγραψαν στη συνέχεια τα πρώτα τους κρούσματα, όλα σχετιζόμενα, κατά τα φαινόμενα, με την κλιμακούμενη έξαρση στην Ιταλία.

Στο WhatsApp

Ωστόσο, σε ένα μήνυμα στο WhatsApp με ημερομηνία 5 Μαρτίου του 2020 που είδε η «Guardian», ο Σπεράντζα λέει σε κάποιον συνάδελφό του ότι «πρέπει να εκμεταλλευτούμε» έκθεση που υποστήριζε ότι το πρώτο κρούσμα της Ευρώπης είχε εντοπιστεί στη Γερμανία προκειμένου να προστατεύσουν την εικόνα της Ιταλίας.

Την επομένη, ο Τζουζέπε Ρουόκο, που ήταν τότε γενικός γραμματέας στο υπουργείο Υγείας, και είναι μεταξύ των 19 που έχουν τεθεί υπό έρευνα, μοιάζει να κοροϊδεύει τα κρούσματα που εντοπίζονταν στην Ευρώπη μεταξύ ταξιδιωτών που επέστρεφαν από την Ιταλία: «Σήμερα δώσαμε 2 κρούσματα Covid στην Αυστρία, 1 στη Γαλλία και 1 στην Ισπανία… ίσως και 1 στη Γερμανία», γράφει.

Η έρευνα που ξεκίνησαν εισαγγελείς στο Μπέργκαμο, την περιοχή της Λομβαρδίας που επλήγη χειρότερα από το πρώτο κύμα της πανδημίας, υπό την πίεση συγγενών θυμάτων της Covid-19, επικεντρώνεται στη φερόμενη αποτυχία των Αρχών να λάβουν επαρκή μέτρα ώστε να εμποδίσουν την εξάπλωση του ιού θέτοντας σε καραντίνα τις πόλεις Αλτσάνο Λομπάρντο και Νέμπρο όταν εμφανίστηκαν εκεί εστίες, δύο ημέρες αφότου επιβεβαιώθηκε το κρούσμα στο Κοντόνιο.

Τι λένε οι εισαγγελείς

Αντίθετα με το Κοντόνιο, που μπήκε αμέσως σε καραντίνα μαζί με εννέα ακόμα πόλεις στη Λομβαρδία και μία στο Βένετο, το νοσοκομείο του Αλτσάνο Λομπάρντο άνοιξε εκ νέου λίγες ώρες μετά τον εντοπισμό κρούσματος, ενώ το Μπέργκαμο τέθηκε σε lockdown μόνο μαζί με την υπόλοιπη περιφέρεια της Λομβαρδίας, δύο εβδομάδες αργότερα.

Το Μπέργκαμο κατέγραψε συνολικά 6.000 επιπλέον θανάτους στη διάρκεια του πρώτου κύματος του ιού και οι εισαγγελείς λένε πως οι 4.000 θα μπορούσαν να είχαν αποτραπεί αν είχε μπει αμέσως σε καραντίνα η περιοχή. Στο μεταξύ, ενώ η Covid-19 εξαπλωνόταν με γοργούς ρυθμούς και οι περιφερειακές και εθνικές αρχές συγκρούονταν για το κατά πόσο έπρεπε να μπει σε καραντίνα όλη η περιφέρεια της Λομβαρδίας, μία ανταλλαγή μηνυμάτων, μέσω WhatsApp, ανάμεσα στους αξιωματούχους της περιφερειακής υγείας Αϊντα Αντρεάσι και Μάρκο Σαλμοϊράτζι υποδηλώνει μια προσπάθεια της ηγεσίας να αποκρυφθεί η αλήθεια για τη σοβαρότητα της κατάστασης. «Ξέρεις τι είπε ο πρόεδρος [της Λομβαρδίας];», γράφει η Αντρεάσι. «”Δεν μπορείς να πεις την αλήθεια”. Είπα: “Τότε, λοιπόν, είναι σαν να ήμασταν στην Κίνα”. Απάντησε πως “είμαστε χειρότερα από την Κίνα -τουλάχιστον εκεί υπάρχει δικτατορία”».

Χαοτική διαχείριση

Μεταξύ των 19 που ερευνώνται είναι και ο Ατίλιο Φοντάνα, που επανεξελέγη πρόσφατα περιφερειάρχης της Λομβαρδίας. Ενα μήνυμα του Τζουζέπε Ρόκο, στις 29 Φεβρουαρίου του 2020, σχεδόν δύο εβδομάδες πριν μπει σε lockdown η χώρα, περιγράφει τη χαοτική διαχείριση της πανδημίας. «Συμβαίνουν πολλά: η επιστημονική επιτροπή τσακώνεται με τον Κόντε και τον Σπεράντζα, καλούνται να αναθεωρήσουν… είναι ένας παγκόσμιος πόλεμος».